محرکهای فردی ور فعالیت اجتماعی

محرکهای فردی در فعالیتهای اجتماعی

در جریان شکلگیری یک فعالیت جمعی هرچند اجتماعی بودن انسان عامل مهمی است؛ اما محرکهای فردی و روانی عوامل اصلی فعالیت اجتماعی یک فرد هستند. انگیزه اصلی هر فرد انسانی در تمام رخدادهای زندگی اصل «علاقه به خود» میباشد و این اصل ضروریترین محرک برای حفظ بقا است. تلاش برای کسب خوشنامی یا شهرت زاییده این اصل است که به صورت بقا در اذهان دیگران و «میل به جاودانگی» انسان را به فعالیت اجتماعی وامیدارد. در فعالیتهایی که ادعا میشود جز زحمت و رنج حاصل دیگری ندارند - معمولا برداشت عامه از دستآورد، دستآوردهای مادی است - این اصل نقش بارزی را برعهده میگیرد و انسان را به عرصه اجتماع میکشاند. 

«میل به برتری» یک دیگر از نیروهای برانگیزاننده رفتار اجتماعی انسان است که آدلر آن را برگرفته از فلسفه نیچه با مفهومی متفاوت ارائه میکند. این برتر بودن به معنی فراتر رفتن از آنچه فرد اکنون هست، در نظریه آدلر ظهور مییابد؛ اما میتواند به شکلهای گوناگونی تجلی کند که یک از آنها ممکن است برتری اجتماعی یا میل به تسلط و رهبری باشد. برتری طلبی به شکل درون گروهی و برون گروهی در رفتار فرد ظاهر میشود. یک نیروی درونی افراد حاضر در یک گروه را به سمت برتری بر یکدیگر سوق میدهد. از سوی دیگر افراد حاضر در یک مجموعه بخشی از هویت خود را با توجه به آن مجموعه شکل میدهند و برتری گروه را به نوعی برتری خود میدانند و این امر سبب رقابت کانونهای کوچک درون یک مجموعه میشود. بنابراین احساس برتری یکی دیگر از دستآوردهای غیر مادیی است که هر فردی در فعالیتهای اجتماعی خود میتواند به آن نائل شود.

«حس مالکیت» اگر چه به ظاهر در امور مادی نمود مینماید، اما احساس مالکیت میلی است که نمودهای غیرمادی آن همچون مالکیت یک شعر، متن، تعداد کتابهای خوانده و در فعالیتهای اجتماعی مالکیت یک حرکت یا مجموعه؛ برانگیزاننده فرد برای فعالیتهای اجتماعی است. این حس در ابتدای فعالیت برای یک کنشگر اجتماعی  ممکن است موجود نباشد یا خیلی کمرنگ باشد؛ ولی با گذشت زمان این حس در افراد فعال یک مجموعه پدید می¬آید و با ورود عوامل دیگر ممکن است به عاملی برای عدم پذیرش تغییر تبدیل شود. 

«خرسندی یا رضایت» دربرابر اموری که مربوط به نوع تربیتی است که در خانواده و جامعه صورت پذیرفته است؛ میتواند عاملی برای نوع خاصی از رفتار اجتماعی افراد شود. این دستآورد دیگری است که برای یک کنش¬گر اجتماعی میتوان متصور شد. 

عوامل محرک فرد محدود به موارد ذکر شده نمیباشد و عوامل متعدد دیگری میتوان یافت که در فعالیتهای اجتماعی یک فرد نقش دارند. این عوامل ممکن است با همدیگر همپوشانی داشته باشند و یا به صورت مستقل در یک فرد عمل نمایند. اما چیزی که از یافتن این محرکهای کنش گری اجتماعی مهم تر است، آسیب شناسی است که هر کنش گری باید نسبت به خود داشته باشد تا هم خود و هم مجموعه ای را که در آن فعالیت می کند؛ بتواند در مسیر درست تری حرکت دهد. فعالی اجتماعی که ادعا نماید فعالیت اش دست آوردی جز رنج و درد برای او نداشته است یا شناخت کافی از خود ندارد و یا برای رسیدن به امیال خود تمارض می کند. این ادعا حاصلی جز خودبزرگ بینی و خودپسندی درپی نخواهد داشت. یکی از ویژگی های هر انسانی انتخابذگری است که چنانچه فعالیتی برای فرد هیچ ثمری نداشته باشد، مسیر خود را تغییر می دهد. 

از سوی دیگر اندیشمندانی همچون ملکیان عواملی را به عنوان علل عقب ماندگی ایرانیان برشمرده اند که برخی رفتارهای فعالین اجتماعی و مخصوصا فعالان صنفی کنونی برمدار همین علل می گردد. یکی از این عوامل «القا پذیری» است که ادعایی آنقدر تکرار می شود که مدعا جای دلیل را می گیرد و حاصل آن این می شود که به جای بیان دلیل و اثبات ادعای خود زخم های تنمان را در معرض دید قرار می دهیم. در همین مسیر علل دیگری همچون «تعبد» [سخنی را پذیرفتن به دلیل آن که فلان شخص آن را گفته است] و «شخصیت پرستی» و تعصب [چسبیدن به آنچه داریم و ندیدن آنچه نداریم] وجود دارد که در نهایت ابزارهایی می شوند که درکنار خودبزرگ بینی پیش آمده، منجر به ریشه دواندن جزمیت و جمود در کنش گران اجتماعی می شود. 

درپایان ذکر این نکته ضروری است که هر فعال اجتماعی در کنار دست آوردهایی که برای خود حاصل می کند، نتایج مثبتی را برای اجتماع خود به همراه می آورد و در مسیر فعالیت خود هزینه هایی را پرداخت می کند. اگر چه بزرگ داشتن هر انسانی، صرف انسان بودن باید فرهنگ عمومی اجتماعی ما شود، اما بزرگ داشتن این فعالان نه به سبب و به میزان هزینه هایی که پرداخته اند، بلکه به دلیل دست آوردهای مثبت اجتماعی که داشته اند؛ امری ضروری است

به نقل از گروه صدای معلم 1 در تلگرام