چه کسی در زمینه توسعه هوشمندسازی مدارس پاسخگو است؟

چه کسی در زمینه توسعه هوشمندسازی مدارس پاسخگو است؟

امکان اتصال تمامی واحدهای آموزشی کشور به شبکه ملی اطلاعات، هوشمندسازی 1600 مدرسه و تولید 50 عنوان محتوای چندرسانه‌ای درسی از جمله برنامه‌هایی است که در راستای اجرای شبکه ملی مدارس قرار است تا پایان امسال در کشور عملیاتی شود.شبکه ملی مدارس کشور باید یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های تخصصی مبتنی بر زیرساخت‌های فنی شبکه ملی اطلاعات باشد که در آن مربیان و دانش‌آموزان کشور می‌توانند با مجموعه‌ای از ابزارهای متنوع و آخرین استانداردهای روز دنیا از آموزش و تبادل اطلاعات برخوردار شوند.

تلاش مشترک دو وزارتخانه

تلاش‌های مشترک دو وزارتخانه «ارتباطات و فناوری اطلاعات» و «آموزش و پرورش» برای اتصال مدارس کشور به شبکه ملی اینترنت از سال 1386 آغاز شد. این طرح در فاز پایلوت، منجر به اتصال 5800 مدرسه به این شبکه شد. بر این اساس مقرر شد در یک بازه زمانی 3 تا 5 ساله تمامی مدارس کشور که حدود 150 هزار مدرسه در 100هزار نقطه است، تجهیز و متصل به شبکه ملی اینترنت شوند. ضمن آن که در قالب اجرای پروژه‌ها و مناسبت‌های ملی و انجام طرح‌های آمارگیری نیز به صورت الکترونیکی از بستر ایجاد شده استفاده شود.

چه کسی در زمینه توسعه هوشمندسازی مدارس پاسخگو است؟

امکان اتصال تمامی واحدهای آموزشی کشور به شبکه ملی اطلاعات، هوشمندسازی 1600 مدرسه و تولید 50 عنوان محتوای چندرسانه‌ای درسی از جمله برنامه‌هایی است که در راستای اجرای شبکه ملی مدارس قرار است تا پایان امسال در کشور عملیاتی شود.شبکه ملی مدارس کشور باید یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های تخصصی مبتنی بر زیرساخت‌های فنی شبکه ملی اطلاعات باشد که در آن مربیان و دانش‌آموزان کشور می‌توانند با مجموعه‌ای از ابزارهای متنوع و آخرین استانداردهای روز دنیا از آموزش و تبادل اطلاعات برخوردار شوند.

تلاش مشترک دو وزارتخانه

تلاش‌های مشترک دو وزارتخانه «ارتباطات و فناوری اطلاعات» و «آموزش و پرورش» برای اتصال مدارس کشور به شبکه ملی اینترنت از سال 1386 آغاز شد. این طرح در فاز پایلوت، منجر به اتصال 5800 مدرسه به این شبکه شد. بر این اساس مقرر شد در یک بازه زمانی 3 تا 5 ساله تمامی مدارس کشور که حدود 150 هزار مدرسه در 100هزار نقطه است، تجهیز و متصل به شبکه ملی اینترنت شوند. ضمن آن که در قالب اجرای پروژه‌ها و مناسبت‌های ملی و انجام طرح‌های آمارگیری نیز به صورت الکترونیکی از بستر ایجاد شده استفاده شود.

در آن زمان تدوین طرح جامع اتصالات وزارت آموزش و پرورش، برقراری ارتباط 15 هزار نقطه به شبکه ملی اینترنت در فاز نخست، ایجاد ایمیل رایگان برای جامعه دانش‌آموزی کشور، تجهیز 500 آزمایشگاه فناوری اطلاعات در مدارس و تولید محتوای الکترونیکی 50 عنوان درسی در دستور کار وزارت ارتباطات قرار گرفت.

در اواخر سال 1390 شبکه ملی مدارس رسماً به بهره‌برداری رسید و 35 هزار مدرسه تا پایان سال به این شبکه متصل شدند. هم‌اکنون نیز تلاش بر این است که در فاز سوم پیاده‌سازی این طرح ملی، تا پایان امسال بیش از 40هزار مدرسه به شبکه ملی مدارس و در نهایت به شبکه ملی اطلاعات متصل شوند.

تأمین و فراهم کردن امکان اتصال تمامی واحدهای آموزشی در سراسر کشور به شبکه ملی اطلاعات ویژگی نهایی طرح شبکه ملی مدارس است که قابلیت دسترسی به اینترنت، اینترانت داخلی و سرویس ترکیبی توأم روی یک بستر و تجهیز و هوشمندسازی 1600 مدرسه در سراسر کشور را عملیاتی می‌کند.

تولید 50 عنوان محتوای درسی منتخب از دروس همه مقاطع تحصیلی در سه قالب چندرسانه‌ای، Web base و Mobile base و در نهایت حمایت از ایجاد و توسعه مرکز داده مرکزی وزارت آموزش و پرورش برای استقرار و میزبانی تمامی سامانه‌های آموزشی وزارت آموزش و پرورش از دیگر اهداف این طرح است.

در این گزارش به این موضوع می‌پردازیم که این برنامه‌ها و طرح‌ها تا چه اندازه عملیاتی و اجرایی شده است.

کسانی که مسئولند

نویسنده و مؤلف نقشه راه و کتاب‌های طرح هوشمندسازی مدارس می‌گوید: وضعیت آموزشی در بسیاری از کشورهای جهان تحت تأثیر اینترنت و کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار گرفته است، در ایران نیز با توجه به مشکلاتی که در آموزش مدارس کشور وجود دارد راهکار توسعه مدارس هوشمند پیشنهاد شده است.

جلالی می‌گوید: با توجه به نبودن زیرساخت مناسب ارتباطی و نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و همچنین نبود معلمان آموزش‌دیده، حرکت در این مسیر و توسعه این راهکار را دچار تردید کرده است.

او ادامه می‌دهد: مسئولان کشور باید در هر سطحی که هستند کمک کنند تا مدارس هوشمند با کیفیت مناسب در مدارس سراسر کشور پیاده‌سازی شود. در غیر این صورت در عصر حاضر دیگر نمی‌توان با روش‌های سنتی گذشته دانش‌آموزان را برای زندگی امروز و فردا آماده کرد.

به گفته جلالی، بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته که همواره در برنامه‌ریزی‌های خود چندین سال جلوتر را می‌بینند، به این نتیجه رسیدند که باید یک تحول بزرگ را در نظام آموزشی خود به وجود بیاورند. بنابراین، برای انجام این کار و ایده، اقدام‌های عملیاتی بزرگی را برنامه‌ریزی و به تدریج آنها را پیاده می‌کنند. برای مثال، در انگلستان 40 درصد آموزش ریاضیات از طریق بازی‌های رایانه‌ای به دانش‌آموزان منتقل می‌شود و فرهنگ آموزش در شبکه‌های اجتماعی از این طریق گسترش می‌یابد.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت با بیان این‌که در چنین شرایطی مسئولان آموزش و پرورش ایران نیز تلاش کردند تا راهکار توسعه مدارس هوشمند را در چارچوب طرح تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش انجام دهند، می‌افزاید: به همین منظور نقشه راه توسعه مدارس هوشمند ایران تهیه شد. البته مشکلاتی بر سر راه توسعه چنین اقدام بزرگی وجود دارد، اما باید با برنامه‌ریزی مناسب و استفاده از تجربیات سایر کشورهای دنیا که در این زمینه موفق بودند، این پروژه به صورت یک حرکت کلی جلو برود.

او درباره مشکلات اجرایی شدن این طرح می‌گوید: بیشتر چالش‌های موجود بر سر راه توسعه مدارس هوشمند، مربوط به شبکه‌های دسترسی و نبودن یک استراتژی مناسب برای حمایت از مدارس هوشمند در حوزه زیرساخت ارتباطی است.

اگر در کشور ما وزارت ارتباطات می‌توانست مانند کره جنوبی و بیشتر کشورهای دنیا، دسترسی همگان را به اینترنت و شبکه‌های ملی پرسرعت به وجود آورد، بیشتر مشکلات کشور در این زمینه حل می‌شد. چون سرعت پایین دسترسی به اطلاعات در شبکه‌های آموزشی کشور در سطح ملی و بین‌المللی تبدیل به چالشی عمومی بر سر توسعه کاربردهای فناوری اطلاعات شده است.

جلالی اضافه می‌کند: یکی از مشکلات مدارس هوشمند مخابرات است. چون اگر برای تولید محتوایی دیجیتالی سرعت اینترنتی و دسترسی کم باشد، تولیدکنندگان محتوای دیجیتالی مجبورند محتوایی تولید کنند که کیفیت پایینی دارد. و طبیعی است که نمی‌تواند تأثیر آموزشی مطلوب داشته باشد.

او ادامه می‌دهد: مشکل بعدی در این زمینه نبود معلم آموزش‌دیده در مدارس هوشمند است. بنابراین باید با یک سیستم آموزشی مناسب نسبت به ارتقای توانمندی معلمان کوشید تا بتوانند کارایی لازم را در مدارس هوشمند داشته باشند.

جلالی ادامه می‌دهد: من به عنوان مؤلف این نقشه و کتاب می‌توانم به جرأت بگویم که تا به حال هیچ‌کس نگفته است که کتاب‌ها و نقشه راه مشکل دارد، اما همین که به مرحله اجرا و پیاده‌سازی می‌رسیم، می‌بینیم که به دلیل این‌که مدارس امکانات لازم را ندارند و با کمبود بودجه برای هزینه‌های مالی و ارتباطی روبه‌رو هستند، عملاً از حرکت در این مسیر باز می‌مانیم.

مؤلف نقشه راه و کتاب‌های طرح هوشمندسازی مدارس تأکید می‌کند: تحقق این طرح عزم و اراده ملی را می‌طلبد.

چون آموزش و پرورش به تنهایی نمی‌تواند این امر مهم را عملیاتی و اجرا کند و همه سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها که می‌توانند در این زمینه کاری انجام دهند، مسئولند.

زیر ساخت ها هنوز فراهم نیست

12 میلیون دانش‌آموز ساعت‌های زیادی را در مدرسه می‌گذرانند که باید عدالت آموزشی و ارتقای سطح آموزشی را درحق آنان ادا کرد.

این عدالت و ارتقای سطح آموزش، همان امکان استفاده این دانش آموزان از فضای مجازی است. طرح هوشمندسازی مدارس به دنبال تحقق این موضوع است.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات مدارس وزارت آموزش و پرورش کشور می‌گوید: لازمه اینکه تمام مدارس کشور هوشمند شوند، ایجاد خط ارتباطی مناسب برای مدارس است که از طریق ایجاد پهنای باند2 MG می‌توان در این راه قدم گذاشت.

به گفته نوری، برای این مصوبه تا پایان سال وقت تعیین شده است و عملا فرصت زیادی نداریم. به همین دلیل هر هفته جلساتی با وزارت ارتباطات داریم و در تلاشیم که این مسئله را در کل کشور عملی کنیم. اما من احساس می‌کنم در این راستا به زمان بیشتری نیاز داریم و مصوبه محدود کننده است.

او ادامه می‌دهد. وزارت آموزش و پرورش تمام تلاش خود را در زمینه پیشبرد این طرح می‌کند، اما وزارت ارتباطات نیز موظف است تا پایان سال، 6 هزار نقطه آموزش و پرورش را با پهنای باند2 MG اختصاصی به مدارس متصل کند. در این راستا مدارس هم آمادگی خود را اعلام کرده‌اند.

نوری می‌گوید: در هوشمندسازی مدارس خیلی توصیه به اینترنت نمی‌شود و ما برای تحقق این امر خواستار جایگزین شبکه ملی به جای اینترنت هستیم.

او در پاسخ به این سوال که آیا اینترنت یا همان شبکه ملی پاسخگوی این طرح است، می‌گوید: اولا که این مسأله یک مصوبه است و نباید به دنبال چند و چون آن باشیم. اما در این زمینه به جرات می‌گویم که از طریق همین شبکه ملی می‌توان آن‌قدر به محتواها تنوع بخشید که دانش آموز قانع شود و دیگر نیازی به اینترنت حس نشود.

در ادامه گزارش سری هم به چند مدرسه در سطح شهر تهران زدیم تا ببینیم آنجا چه می‌گذرد.

مسئول سایت دبیرستان دخترانه مجتمع امام صادق گفت: در طرح هوشمندسازی مدارس قرار بر این است که هر دانش آموز یک لپ‌تاپ به عنوان یک کیف الکتریکی داشته باشد و تمامی عنوان‌های درسی از طریق محتواهای آموزشی در کلاس‌های درس تدریس شود.

فریده کرمی در مورد مزایای این کار گفت: در این طرح مدارس در هزینه کاغذ صرفه جویی می‌کنند و از طرف دیگر تعامل بین

دانش آموزان، مدرسه و والدین آنها چندین برابر می‌شود.

او ادامه داد: در زمینه هوشمندسازی، وزارت آموزش و پرورش خیلی هزینه نمی‌کند و فقط با مطرح کردن بحث رقابت میان مدارس، همه امور از قبیل هزینه‌ها، تجهیزات نرم‌ افزاری و سخت‌افزاری را به خود مدارس واگذار کرده است.

کرمی در ادامه افزود: وزارت آموزش و پرورش با برنامه‌ریزی اصولی، تامین محتوا و نرم‌افزار مناسب و پشتیبانی و مدیریت خوب می‌تواند به راحتی این مهم را عملی کند.

خاتم بخش یکی از معلمان دبستان پسرانه شاهد فیروزکوهی در رابطه با این طرح گفت: چندسال است که بحث هوشمندسازی در این مدرسه مطرح شده است، اما واقعیت این است که هنوز همه اولیا و دانش آموزان به اینترنت دسترسی ندارند.

او ادامه داد: در مدارس علاوه بر این‌که محتواهای الکترونیکی وارد مقوله آموزش شده است، اما هنوز هم اصلی‌ترین منبع آموزشی ما کتاب است. علاوه بر این عملا هیچ آموزش و تسهیلاتی در اختیار دانش آموزان و معلمان قرار نگرفته است.

مسئولان باید متوجه باشند که با یدک کشیدن هوشمندسازی مدارس، هیچ مدرسه‌ای هوشمند نخواهد شد.

او افزود: تعداد دانش آموزان در کلاس‌ها زیاد است. معلمها و دبیران هنوز خودشان آموزش لازم را ندیده‌‌اند و این از معضلاتی است که اجرای این طرح را مشکل کرده است.

البته کلاس‌های ضمن خدمت برای معلمان برگزار شد اما این کلاس‌ها بیشتر به صورت تئوری بود و عملا نتوانست اهداف مورد نظر را پیاده کند.

خاتم‌بخش ادامه داد: از سوی دیگر اینترنت کم سرعت هم یکی دیگر از مشکلات است که بارها اطلاع دادیم، اما ترتیب اثر داده نمی‌شود. به هر حال هوشمندسازی در مدارس ما صرفاً محدود به وضعیت حضور و غیاب دانش‌آموزان، کادر مدرسه و دادن کارنامه الکترونیکی شده‌است و خیلی حالت آموزشی پیدا نکرده است. اگر هم معلمی آموزش دهد بیشتر از محتواهای آماده استفاده می‌کنند وخیلی برای ساختن محتوای آموزشی تلاشی نمی‌شود.

محسن حاج حسینی، مدیرهنرستان صدا وسیما نیز گفت: همان‌طور که مشخص است متولی این امر وزارت آموزش و پرورش است و در مدارس دولتی وزارت ارتباطات هم مسئولیت پشتیبانی را بر عهده دارد، اما در مدارس

غیر دولتی وزارت ارتباطات نقش و مسئولیت چندانی بر عهده ندارد.

او تأکید کرد: اگر نظارت دقیق صورت بگیرد، کار به راحتی جلو می‌رود. قطعاً آموزش و پرورش باید کمک کند و در کنار وزارتخانه، مدیران مدارس هم باید پیگیر باشند و برای تدوین محتوای دروس که عنصر اصلی مسأله هوشمندسازی است، کوشش کنند.

حاج حسینی ادامه داد: آنچه در حال حاضر در مقوله هوشمند‌سازی مطرح است صرفا ارائه کارنامه

دانش آموز از طریق سایت به والدین آنها است که من به عنوان یک مدیر به هیچ وجه با این کار موافق نیستم.

چون معتقدم این اتفاق اثرهای ارتباطات چهره به چهره والدین و مدرسه را که لازمه آموزش است از بین می‌برد. بهتر است به جای این مسائل سعی کنیم محتواهای آموزشی را هوشمند کنیم.

برای روشن‌تر شدن این موضوع با یک کارشناسIT نیز گفت وگو کردیم تا بتوانیم به نتیجه مطلوب برسیم.

مهدی قربانی معتقد است که 5 تا 10 سال زمان لازم است تا مدارس ما کاملاً هوشمند شوند. اول باید معلمان به طور کامل با هوشمندسازی آشنا شوند و دوره‌های لازم را ببینند. در ضمن، زیر ساخت‌ها برای این امر مهیا شود و به دانش‌آموزان نیز آموزش‌های لازم ارائه گردد.

او افزود: متاسفانه در کشور ما عملا مدرسه هوشمند وجود ندارد و هوشمندسازی به معنای واقعی در هیچ‌یک از مدارس ما اتفاق نیفتاده است و فقط در حد یک اسم است. همچنین دانش آموزان شناخت بسیار کمی از کتاب‌های هوشمند دارند.

قربانی در پایان گفت: مدارس برای اجرای این امر خودشان می‌توانند اینترنت داخلی تامین کنند و این مسأله فقط نیازمند پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش است و هیچ وزارتخانه دیگری حتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسئولیتی ندارد. چون وظایف این وزارتخانه بسیار فراتر از این است.

گزارش از: هانیه حقیقی لیفکویی

اطلاعات -12  شهریور     91


codex09x

page11