پاییز و اجرای تغییر ساختار نظام آموزشی |
رسول پاپایی |
پاییز و اجرای تغییر ساختار نظام آموزشی |
رسول پاپایی پاییز علاوه بر برگریزانش، همیشه خاطره و احساس مشترک، نخستین روز مدرسه را برایمان تداعی میکند. این روزها، نرمنرمک مهر تحصیلی ایرانیان نزدیک میشود. دانشآموزان و معلمان در حالی آماده میشوند تا سال تحصیلی جدید را آغاز کنند که قرار است آموزش و پرورش نخستین سال تغییر ساختار نظام آموزشی را تجربه کند. امسال، نخستین سال اجرای سند تحول بنیادین در مدرسهها و کلاسهای درس است. قرار است نخستین قدمها برای اجرای 131 بند و راهکار این سند مهم برداشته شود. با وجود مخالفتهای فراوان و نگرانیهای زیاد، بر اساس تغییر ساختار آموزشی به 3-3-6 در دبستان، برای نخستین بار قریب به یک میلیون دانشآموز کلاس پنجم در دبستانهایشان باقی میمانند تا پایه ششم را تجربه کنند و مدارس راهنمایی بدون حضور دانشآموزان پایه اول تشکیل شوند. مهر که بیاید، این تغییر ساختار به 3-3-6 هم تجربه میشود. مفهوم این عدد این است که، از امسال، دانشآموزان شش سال در ابتدایی، سه سال درراهنمایی و سه سال در دبیرستان تحصیل میکنند. البته این تغییر ساختار در یک سال همه مقاطع را تحت تاثیر قرار نخواهد داد و قرار است به مرور و طی یک فرآیند ششساله در همه مقاطع تحصیلی تغییرات تثبیت شود. قرار است، با آغاز نظام 3-3-6 از امسال کلاس پنجمها در پایه ششم ابتدایی، تلفیقی از کتابهای دبستان و راهنمایی را یاد بگیرند. آموزش و پرورش از این پایه به عنوان حلقه گمشده بین راهنمایی و ابتدایی یاد کرده است. هدف نهایی آموزش و پرورش، تغییرات تدریجی و در نهایت رسیدن به یک نظام آموزشی با ساختار 3-3-3-3 است. مسوولان آموزش و پرورش میگویند روی این سند مطالعات سهساله داشتهاند و بیم آن دارند که اگر این دولت سند را اجرایی نکند ممکن اجرای آن در دولتهای بعدی محقق نشود. همچنین قرار است دانشآموزان ابتدایی با یاد گرفتن درس «مهارتهای زندگی» در پایه ششم تواناییهایشان برای ورود به عرصه زندگی کاملتر شود. طراحان این تغییر ساختار امیدوارند با اختصاص درس تفکر و پژوهش و کار و فناوری مانع انباشت اطلاعات خشک و خالی در ذهن بچهها شوند و روح پژوهش و نقادی در بین دانشآموزان دمیده شود. طراحان این تغییر ساختار برآنند، از امسال شکاف محتوایی و آموزشی بین دورههای تحصیلی ابتدایی و راهنمایی پر شود. اما باید بدانیم تغییر ساختار نیازمند یک برنامهریزی دقیق و بر اساس بندبند سند تحول است. تحول بنیادین با تحول شکلی و ساختاری فرق دارد. هنوز هم این پرسش بدون پاسخ مانده است که با وجود اینکه سند توصیه کرده است نظام آموزشی به صورت 3-3-3-3 تغییر کند چرا آموزش و پرورش طرح خودساخته 3-3-6 را اجرا میکند؟! دیگر اینکه از مشکلات نظام آموزشی ما موضوع پوشش تحصیلی در سنین قبل از دبستان است، اهتمام سند به این دوره و رسمیت یافتن آموزشها در آن است. اما اکنون تغییر درمیانه راه تحصیل افتاده است که نگرانیهایی از جهت ارتباط محتوایی و مفهومی بین ششم و اول راهنمایی ایجاد کرده است و مهمتر اینکه این تغییر ساختار در حالی اجرایی میشود که به صورت آزمایشی در مدرسههایی به کار گرفته نشده است تا اثرات منفی و مثبت آن شناسایی شود و از تحمیل مشکلات و هزینههای احتمالی بر کشور و نظام آموزشی جلوگیری شده باشد. برای اجرای این تغییر ساختار، توصیه شده مدیران مدارس تغییراتی در فضای دبستانها ایجاد کنند. فضای دبستانها سالهای سال است که بر اساس پنجکلاسه بودن ساخته شده است. مدرسهها هم که در پرداخت بهای آب و برق و گازشان ماندهاند، و توان ساخت و ساز و ایجاد یک یا چند کلاس جدید را ندارند. در شرایط دستوری مدیران چارهیی جز اختصاص فضای کتابخانه و آزمایشگاه و کامپیوتر و حتی نمازخانه به کلاس را ندارند و حال و روز مدرسه بدون کتابخانه و آزمایشگاه و نمازخانه اظهر منالشمس است. این طرح در حالی مهرماه اجرا میشود که از جهت تامین معلم برای کلاس ششم به حدود 60 هزار معلم باتجربه و ماهر نیاز بوده است. ساماندهی معلمان کلاسهای ششم به شیوههایی مانند دعوت از بازنشستگان و معلمان غیرمتخصص از راهنمایی مایه نگرانی است. کافی است بدانیم که آموزش و پرورش به معلمان خانم مژده داده که با انتقال آنها به شرط تدریس در ابتدایی موافقت میکند حتی اگر آنان فوقلیسانس ریاضی یا دکترای زمینشناسی باشند. به نظر میرسد آموزش و پرورش ما، تغییر «ساختار و شکل» را دغدغه و راهحل مشکلات موجود میداند در حالی که در نظامهایی که آموزش و پرورش قوی دارند تغییر محتوای آموزشی و افزایش دانایی و مهارتهای حرفهیی معلمان و آموزش روشهای تدریس جدید و تجهیز کلاسهای درس به وسایل کمکآموزشی و مهیا کردن زیرساختها اولویت اول برای هر گونه تغییر بنیادین به شمار میرود. امیدوارم در آغاز سال تحصیلی همه تلاشهای موافقان و مخالفان این تصمیم شتابآلود، معطوف به کاستن اثرات منفی طرح باشد و نهادهای پژوهشی و علمی برنامهیی دقیق جهت مطالعه و پژوهش بر اجرای طرح داشته باشند و با بهرهگیری از نظرات معلمان و مدیران و دانشآموزان نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی کنند تا در سنوات آینده شاهد اجرای بهتر و دقیقتر اینگونه طرحها باشیم. از وبلاگ آقا اجازه http://rasoolpapaei2.blogfa.com/post-1604.aspx |