میمنت گلشنی،روزنامه آرمان،25 اردیبهشت 93
تابستان که نزدیک می‌شود مباحث زیادی در حوزه‌های مختلف مطرح می‌شود و درموارد متعدد مسئولان به یاد این می‌افتند که باید طرح‌های تازه‌ای اجرا کنند. هرچند طرح‌های تابستانه پیر و جوان نمی‌شناسد اما، از آنجا که دانش‌آموزان قشری از جامعه هستند که تابستان آنها با سایر فصل‌هایشان کاملا متفاوت است، طرح‌های تابستان برای آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. در گذشته شاید بسیاری از پدر و مادرها انتظار تابستان را می‌کشیدند تا فرزندانشان فرصت بیشتری برای کمک به آنها داشته باشند. در خاطرات بسیاری از تحصیلکردگانی که به نسل‌های گذشته تعلق دارند، کار در تابستان از جمله رفتن به مغازه پدر یا حتی شاگردی کردن برای دوستان و آشنایان به چشم می‌آید. این روند اکنون تا حد زیادی تغییر کرده است و والدین دانش‌آموزان باید به فکر پرکردن زمان‌هایی باشند که دیگر فرزندانشان به مدرسه نمی‌روند. در این میان، باید بسترها و برنامه‌هایی وجود داشته باشد. در سال‌های اخیر در اردیبهشت و خرداد اخبار زیادی مبنی بر اجرای طرح‌ها و شیوه‌نامه‌هایی درباره اوقات فراغت دانش‌آموزان روی خروجی‌های خبرگزاری‌ها قرار گرفته است. امسال نیز چنین اتفاقی افتاده است. وزارت آموزش و پرورش با صدور شیوه‌نامه‌‌ای محور اصلی طرح مدیریت اوقات فراغت دانش‌آموزان در تابستان سال 93 را مهارت‌‌آموزی با هدف زمینه‌سازی برای کارآفرینی و اشتغال اعلام کرده است. در این شیوه‌نامه بر استفاده بهینه از اوقات فراغت و نقش خانواده‌ها در هدایت فرزندان به مراکز تابستانی و معرفی مشاغل محلی و منطقه‌‌ای تاکید شده است. همچنین، در این شیوه‌نامه رشد همه‌‌جانبه شخصیت دانش‌آموزان، استمرار فعالیت‌‌های پرورشی در ایام تابستان و ارتقای سطح دانش و بینش اعتقادی، علمی، اجتماعی و مهارت‌‌های فنی و حرفه‌ای و فرهنگی و هنری دانش‌آموزان از اهداف غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان معرفی شده است. علاوه بر این، در این شیوه‌نامه تحقق برنامه‌ها مطابق با نامگذاری سال جدید، اهتمام به تربیت اقتصادی دانش‌آموزان،آموزش مدیریت اقتصاد مقاومتی به دانش‌آموزان، احیای ظرفیت‌‌های پنهانی بومی و محلی و عملی کردن شعار هر دانشآموز یک مهارت از سیاست‌های اصلی طرح بیان شده است.
اوقات فراغت در سال‌هایی که گذشت
طرح غنی‌سازی اوقات فراغت هر سال با تعطیلی مدارس و آغاز فصل تابستان از سوی مسئولان آموزش و پرورش مطرح می‌شود و برنامه‌هایی برای گذران اوقات فراغت نوجوانان تدوین و در قالب کلاس‌های آموزشی و اردوهای سیاحتی- زیارتی اجرا می‌شود. مسئولیت برگزاری برنامه‌هایی از این دست البته تنها برعهده وزارت آموزش و پرورش نیست. سازمان‌های بسیج، تبلیغات اسلامی، ادارات ارشاد شهرها و گاه مساجد هم در کنار وزارت آموزش و پرورش و وزارت جوانان برنامه‌هایی را در راستای غنی‌سازی اوقات فراغت نوجوانان تدوین می‌کنند. در سال‌های اخیر بسیاری از طرح‌های مربوط به غنی‌سازی اوقات فراغت که در استان‌ها اجرا شد با هدف پرورش جنبه‌های فرهنگی و دینی در قالب طرح‌هایی چون طرح هجرت سعی بر آشنایی نوجوانان با امور فرهنگی و دینی داشت که به گفته مسئولان گاه از سوی خانواده‌ها مورد غفلت قرار می‌گرفت. حضور روحانیون در این طرح‌ها و آشنایی نوجوانان با اماکن متبرکه به‌منظور افزایش شادی معنوی نوجوانان و حضور مستمر در مساجد ازجمله اقداماتی است که در راستای این هدف در بسیاری از طرح‌های اوقات فراغت گنجانده و اجرا شد. بر این اساس، توجه به بحث‌های فرهنگی، آموزشی و پرورشی از اولویت‌های طرح غنی‌سازی اوقات فراغت در این سال‌ها از سوی متولیان طرح بود. آمارهای رسمی حاکی از 12 میلیون و 242 هزار دانشآموز در مدارس کشور است. کارشناسان معتقدند برنامه‌هایی که برای فراغت این دانش‌آموزان در نظر گرفته می‌شود چندان کارگشا نبوده است.
طرح غنی‌سازی اوقات فراغت از حرف تا عمل
اجرای طرح‌های اوقات فراغت در تابستان از سوی بسیاری از نهادها این سوال را مطرح می‌کند که چنین طرح‌هایی تا چه اندازه در عمل موفق بوده و توانسته‌اند نوجوانان را جذب کنند. در واقع، این طرح‌ها تا چه اندازه با انتظارات بچه‌ها و خانواده‌ها همخوانی داشته‌اند و مورد استقبال قرار گرفتند؟ یک کارشناس آموزش و پرورش در گفت‌وگو با آرمان درباره شرایط طرح‌ها و بسترهای لازم برای شکل گیری آنها می‌گوید: به‌نظرم از گذشته تا به حال از این دسته طرح‌ها زیاد بوده است. چندان به اجرای درست آن امیدی ندارم و فکر می‌کنم خانواده‌ها بهتر است خود به فکر اوقات فراغت فرزندان و استفاده بهینه از آن باشند. مهدی بهلولی در ادامه اشاره می‌کند: بسترهای مادی و فرهنگی لازم برای اجرای این طرح‌ها را در آموزش و پرورش نمی‌بینم. بسیاری از مدارس ما هنوز از داشتن یک کتابخانه مجهز و کتابدار محروم هستند. با آنکه مسئولان وعده مدارس هوشمند را دادند، هنوز در برخی مدارس کامپیوتر به تعداد لازم وجود ندارد. در چنین شرایطی چگونه می‌توان از غنی‌سازی اوقات فراغت حرف زد. او در ادامه به فضای فرهنگی حاکم بر مدارس اشاره و تصریح می‌کند: برای اجرای این طرح قبل از هر چیز باید به بسترهای فرهنگی توجه کرد. امروز فضای حاکم میان مسئولان مدرسه با فضای دانش‌آموزان هماهنگ نیست به این معنی که مدیران و مشاوران مدرسه با واقعیت‌های اجتماعی که نوجوانان در عمل تجربه می‌کنند آشنایی ندارند. تحت چنین شرایطی نمی توان امیدوار بود این طرح‌ها برای نوجوانان جذاب باشد. بهلولی همچنین شکل‌گیری زیرساخت‌های لازم فرهنگی، ایدئولوژیکی و مادی را پیش شرط موفقیت این طرح‌ها می‌داند و معتقد است توجه به سلایق نوجوانان به دور از محدودیت‌های دست و پاگیر می‌تواند به موفقیت این طرح در آینده کمک کند. همچنین یک روانشناس در پاسخ به سوال آرمان درباره ضرورت اجرای چنین طرح‌هایی می‌گوید: به‌نظرم اجرای چنین طرح‌هایی بد نیست به شرط آنکه تعریف درستی از فراغت از سوی مسئولان وجود داشته باشد و این تعریف با تصور خانواده‌ها از اوقات فراغت همخوانی داشته باشد. امیر هوشنگ مهریار در ادامه بیان می‌کند: توجه به فرهنگ عمومی خانواده‌ها در هنگام تدوین این طرح بسیار مهم است. در نظر گرفتن ارزش‌ها و انتظارات خانواده در تدوین و اجرای طرح می‌تواند منجر به این شود که خانواده‌ها از چنین طرح‌هایی استقبال کنند و طرح‌ها درنهایت به نتیجه‌ای که مطلوب به نظر می‌رسند، دست یابند. او به نقش خانواده در کنار آموزش و پرورش تاکید و عنوان می‌کند: به‌نظرم بخشی از گذران اوقات فراغت به عهده نهادهای دولتی است اما بخش عظیم آن باید از سوی خانواده‌ها صورت گیرد. به عقیده این روانشناس، تابستان فرصت مناسبی است برای نوجوانان و خانواده‌ها تا وقت بیشتری را با هم بگذرانند.
http://bohluli.blogsky.com/
