مدیریت در آموزش و پرورش و نیازهای تحول زا

نویسنده: حسین سنجری

    ^{در مدیریت های سنتی بر دستگاه تعلیم و تربیت سه نوع از انواع مدیریت بیشتر تجلی و ظهور دارند.
    
    1- مدیریت باشگاهی یا مدیریت انسانی محور: در این نوع مدیریت، مدیر مدرسه یا سازمان اداری دارای روابط انسانی بسیار موفق است. نقش رهبری در مدیریت بیشتر بروز و ظهور دارد و اعظم قریب به اتفاق پرسنل رضایت کامل از مدیر خود دارند. مدیر حتی نسبت به مسائل و مشکلات شخصی کارمندانش حساسیت دارد و عموما از هر نوع مساعدت به پرسنل خود دریغ نمی کند. ممکن است معلمی یا پرسنلی چند روز غیبت داشته باشد، خیالش راحت است که مدیر وقعی نمی نهد و تذکری نخواهد داد. این گونه مدارس یا سازمان ها نهادهای غیرمنظم هستند که بعضاً به سمت هرج و مرج پیش می روند. مسوولیت پذیری پرسنل در چنین مدارسی به حداقل می رسد و به تدریج این بی نظمی سمت و سویش متوجه دانش آموزان می شود. دانش آموزی که شاهد بی تفاوتی مدیر و معلم خود است، خودش نیز اعتنایی به نظم نخواهد کرد و کم کم هارمونی فعالیت های مدرسه به هم می خورد. پرسنل اداری مدرسه نیز در نظام اداری خود بی نظم می شوند. مدیریت باشگاهی شاید در مدارس پسرانه بیشتر جلوه کند.
    
    2- مدیریت بخشنامه یی یا بخشنامه محور مدیریتی است که پیوسته مدیر آن دغدغه دارد زیرا که پایبندی کامل به اجرای دستورالعمل ها و بخشنامه ها و آیین نامه ها و قوانین دارد. بسیار علاقه مند و معتقد به اجرای بند بند بخشنامه هاست و چیزی به جز بخشنامه را به رسمیت نمی شناسد. همه چیز را در آیینه بخشنامه ها می بیند. نسبت به تاخیر چند دقیقه یی معلمان حساس است و تذکرات جدی می دهد. عموما منتقد عملکرد معلمانش است و در جلسات استرس زیادی به پرسنل خود وارد می کند و در جلسات او همیشه مباحثه و مجادله وجود دارد. گاهی برخورد فیزیکی و درگیری هایی بین پرسنل و مجموعه مدیریتی صورت می گیرد. معلمان و پرسنل معمولانسبت به تاخیر در ورود به مدرسه و موارد مشابه حساسیت ویژه یی دارند و با مدیریت کمترین رابطه عاطفی دارند. در چنین شرایطی آدم هایی که معمولاویژگی های چاپلوسانه دارند بیشتر خود را نشان می دهند و مدیر به چنین رفتارهایی توجه می کند و
    سخن چینی هایی را که در نزد او از دیگران می شود را دوست دارد. گاهی مدیر جهت تسلط بر اوضاع مدرسه از تکنولوژی مدار بسته و... استفاده می کند و بیشتر مواقع در توهم توطئه به سر می برد. فاصله فکری عاطفی بین پرسنل و مدیر هر روز عمق بیشتری پیدا می کند. پرسنل عموما تصور می کنند که مدیر متکبر و خودمحور و نوع مدیریت دیکتاتوری است. سرفصل های مالی کاملاضابطه مند می شود و مدیر حساس است که مبادا ریالی از سرفصلی در سرفصل دیگر هزینه شود. نظام اداری مدرسه خوب است اما معلمان بعضا از لج و لجبازی با مدیر در کلاس ها تدریس مفید نمی کنند و سعی می کنند به گونه یی مستقیم یا غیرمستقیم با رفتارهای مدیر تقابل داشته باشند. معلمان احساس خوبی ندارند. این شیوه مدیریتی به طور نسبی در مدارس دخترانه بیشتر حاکم است. البته در مدارس دخترانه نیز تبعیت و همراهی پرسنل بیشتر است و تا حدودی این نوع رفتارهای مدیریتی را عادی می دانند. اما در مدارس پسرانه به ویژه در مقطع متوسطه اطاعت پذیری کمتری دارند و در چنین اوضاعی رفتارهای کارشکنانه و تقابل جویانه بیشتر است. مدیر در امتحانات برنامه مراقبت نمی دهد و معتقد به حضور دبیران طبق برنامه ساعات حضور در مدرسه است و اعتقاد دارد تصحیح اوراق باید در محل آموزشگاه صورت گیرد.
    
    3- مدیریت اعتدال گرایانه و خردورزانه: در این نوع مدیریت به همه چیز سیاه یا سفید نگاه نمی شود. تعادل و میانه روی در رفتارهای اداری و انسانی وجود دارد. مدیریت نسبت به حضور به موقع و نظم معلمان از کورنومتر استفاده نمی کند اما بی خیال و بی مسوولیت نیز نیست. لذا در نظام اداری مدرسه حساسیت خود را با رفتارهای انسان گرایانه اعمال می کند. نسبت به معلمان پیشکسوت احترام ویژه یی قایل است بعضا رفتارهای اقتدارگرایانه دارد اما اقتدار توام با اخلاق. گاهی تذکر جدی می دهد، نظام اداری مدرسه خوب است، نسبت به غیبت های موجه همکاران و دانش آموزان سهل گیر و اما نسبت به غیبت های غیرموجه سختگیر است. گاهی دقایق طولانی جهت توجیه همکاری تخصیص می دهد و نقاط ضعف و قوت افراد را در فضای صمیمانه ارائه می کند. در جلسات به صورت مستقیم از یک فرد انتقاد نمی کند. فضای عمومی مدرسه مثبت و تعامل معلمان خوب است، بخشنامه برایش وحی مُنزل نیست البته همه چیز نیز روابط انسانی مطلق نیست. عملکر بینابین مدیریت بخشنامه یی و مدیریت پرسنل محور دارد. هر بخشنامه یی یا برنامه یی از جانب اداره را فصل الخطاب نمی داند. در هزینه کردها دقت لازم را دارد و هارمونی مالی را رعایت می کند. معلمان مستحق معمولاتشویق می شوند نه معلمان خاص. اگر هارمونی فردگرایانه و اعتدال گرایانه به رفتار مدیران مستولی شود و بستر و زمینه های تحول فراهم شود در چنین شرایطی است که سازمان یا مدرسه یا محیط اداری، محیط کار و تلاش و کوشش می شود. این شیوه مدیریت هم در مدارس دخترانه و هم در مدارس پسرانه به وفور وجود دارد.}

^{روزنامه اعتماد - 28  دیماه    92}