حفظ کرامت و شأن معلم همواره شعار کسانی بود که برای خالی نبودن عریضه، آن‌را مستمسک قرار می‌دادند. برای اولین‌بار دکتر فانی در برنامه پیشنهادی خود و در قالب اهداف رفتاری بر کرامت معلم صحه گذاشت و کشاندن معلم به نهادهای قضایی را دون شأن دانست و تشکل‌های معلمی را نه تهدید بلکه فرصت معنی کرد. نواندیشی دکتر فانی بارقه امیدی شد تا فعالان آموزشی و صنفی، امیدوارانه چشم به آینده دوخته و برای کمک به مسئولان مهیا شوند. این پیشگامی درحالی در سراسر کشور به وجود آمد که حتی یک تشکل صنفی اجازه سهم‌خواهی از دکتر فانی را به خود نداد. گرچه این امید در نظر، بسیار عملی ولی در عمل بسیار دست‌نیافتنی شد. حدیث مکرر کسب موقعیت دسته‌بندی‌های جناحی برای چندمین‌بار آزموده شد. معلمان فعال در عرصه مسائل صنفی و آموزشی بر این باور بودند که کارگزاران وزیر، برنامه پیشنهادی وزیر را مطالعه و عملکرد خویش را بر مبنای اصول قابل قبول وی، برنامه‌ریزی خواهند کرد. با شروع عزل و نصب‌ها و ارائه برنامه‌ها و تثبیت مدیران میانی در آموزش و پرورش، دوباره این باور شکل گرفت که در بر همان پاشنه می‌چرخد! تفکر برخورد با منتقد هیچ تغییری پیدا نکرده و معلمان همچنان مهجورند. فعالان صنفی که مشتاقانه و دلسوزانه مصاحبه‌ها و برنامه‌های وزیر را رصد می‌کردند و بعضا از فعالان ستاد انتخاباتی رئیس‌جمهور بودند، با نومیدی به حاشیه رفتند. مدیران کلی که در جلسات معارفه از تشکیل مجلس معلمان می‌گفتند، همکاری با فعالان صنفی را منوط به کسب رضایت وزیر دانستند. فعالانی که آماده شده بودند تا از دل و جان مایه بگذارند با مدیرانی روبهرو شدند گویا که از برنامه‌های وزیر اطلاع نداشتند. برخورد مدیران میانی آموزش و پرورش باعث شد تا ضرب‌المثل «خودکرده را تدبیر نیست.» نقل مجلس معلمان در اوقات استراحت باشد. اکنون این سوال پیش می‌آید که ملاک وزیر برای انتخاب مدیران کل و مناطق و ادارات چه بوده است؟ اگر ملاک، برنامه پیشنهادی وزیر است که در این صورت واحد ارزیابی و عملکرد باید گزارش عملکرد مسئولان را به‌صورت ماهانه و ... به وزیر اطلاع دهد. آیا نباید در گزارش واحد ارزیابی عملکرد، میزان تعامل مدیران با تشکل‌های معلمی مورد سنجش قرار گیرد؟ آقای وزیر چگونه می‌تواند از فعالان فرهنگی به‌عنوان فرصت یاد کند درحالی که، این افراد برای معلم نمونه شدن در پیچ و خم تأئید صلاحیت می‌مانند. آقای وزیر چگونه از تشکل‌های صنفی به‌عنوان فرصت یاد می‌کنند در حالی که، شایسته‌سالاری گمشده آموزش و پرورش است. آشنایان به سیستم مدیریتی آموزش و پرورش می‌دانند که مدیران آموزش و پرورش در سطح ادارات و استانها در عرصه‌های اجتماعی و علمی ضعیف ظاهر شده‌اند. آیا شایسته نیست از پتانسیل موجود در تشکل‌های صنفی برای ارتقای سطح علمی مدیران آموزش و پرورش استفاده شود؟ آقای وزیر شما در جلسه مجلس اعلام کردید که در بین فرهنگیان نفوذ کلام دارید که البته چنین است اما، آیا اندیشیده‌اید که این نفوذ کلام، حاصل کدامین رفتار و اندیشه شماست و اگر روزی توسط کارگزاران تان خلاف آن ثابت شود، شما بیش از هرکس دیگر آسیب می‌بینید. آقای وزیر ممکن است شما امروز از ناحیه بعضی از جناح‌های سیاسی مورد هجمه قرار گیرید. مشکلی نیست. دعاگویی یک میلیون معلم برای یک عمر بس است. آقای وزیر باید از روزی ترسید که معتمدان شما که با برنامه‌هایتان آشنایی ندارند، سابقه نیک شما را بازیچه اهداف و آرزوهای خود قرار دهند.
هفته معلم بر معلمان، فرهنگیان، استادان و فرهیختگان کشور گرامی باد. نام معلم همواره در آیین و فرهنگ و تاریخ ما با احترام و تکریم با علم آموزی، آگاهی بخشی و گشودن در های علم و معرفت و بستن درهای جهل و تاریکی همراه بوده است. از این رو تقدیر از مقام معلم، تقدیر از علم و آگاهی و پیشرفت و آبادانی و ازبین بردن جهل و نادانی و جمود و عقب ماندگی و عوام گرایی است. برهمین اساس است که جامعه ما در کنار مسوولیت ها و انتظارات از فرهنگیان باید حقوق، منزلت و کرامت معلمان را هم به رسمیت بشناسد تا آنان مسوولیت ها و تکالیف خود را با علاقه و دلبستگی و انگیزه فراوان انجام دهند. اهتمام به حقوق معلمان در کنار تکالیف و مسوولیت آنان امری است که جای آن در نظام تعلیم وتربیت ما خالی است.
1- اولین حقوق معلمان در نظام تعلیم وتربیت تامین نیاز های مادی و رفاهی آنان است؛ امری که امروزه با توجه به شرایط تورمی به انگیزه و توان فرهنگیان برای ایفای مسوولیتشان لطمه زده است. این بی توجهی تاکنون خسارات بزرگی ازجمله افت کیفیت برنامه های آموزشی وپرورشی، ایجاد فاصله طبقات آموزشی در سطوح مدارس، تهی شدن مدارس دولتی از معلمان توانا و شایسته، کاهش انگیزه فارغ التحصیلان دانشگاهی برای استخدام در آموزش وپرورش و جذب نیروهای فاقدکیفیت که فقط جویای شغل هستند و ازهمه مهم تر فقدان مهارت ها و توانمندی های کافی فارغ التحصیلان مدارس برای ورود به دانشگاه ها و بازار کار و جامعه جدید را به دنبال داشته است. اینک زمان آن فرارسیده که با برنامه ها و طرح های زیربنایی و فوری جهشی در نظام پرداخت معلمان ایجاد شود کاری که در سال های آخر عمر دولت اصلاحات در آموزش عالی و برای استادان دانشگاه ها انجام شد. به نظر می رسید طرح نظام رتبه بندی معلمان می توانست آغازی برای این تحول باشد که متاسفانه متوقف شد و موضوع رفاه معلمان همچنان در هاله ای از ابهام است.
2- معلمان باید همچون سایر اقشار جامعه از حقوق، منزلت و کرامت لازم برای ایفای مسوولیت خود برخوردار باشند. این مهم برای آنان از جهاتی بیشتر حایزاهمیت است زیرا فرهنگیان نقش آگاهی بخشی و تعلیم وتربیت صحیح فرزندان جامعه را برعهده دارند آنچه باید به عنوان یک حقیقت تلخ به آن اعتراف کرد این است که تاکنون فقط تکالیف و انتظارات یکسویه جامعه و دولت از معلمان بوده است در شرایطی که فرهنگیان، فرهیختگان جامعه و بر اساس تحقیقات و مطالعات اولین گروه مرجع اجتماعی هستند. طی سالیان گذشته از حقوق معلمان سخنی به میان نیامده. نظام تعلیم وتربیت بر مدار و اندیشه معلمان استوار است. امنیت و آزادی شغلی، دارابودن استقلال و اختیار برای انجام وظایف، حفظ حرمت و منزلت آنان، برخورداری از نشاط و شادابی، شرط توفیق همگان است. بهتر آن بود آموزش وپرورش قبل از پرداختن به منشور اخلاقی معلمان، به منشور حقوق معلمان اهتمام ورزد.
3- حقوق معلمان ابعادی از حقوق مادی و معنوی است که شامل حقوق فردی و اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، مدنی، آزادی های سیاسی و اداری است.
به رسمیت شناختن حقوق معلمان مستلزم پذیرفتن تعهداتی برای دست اندرکاران و مسوولان آموزش وپرورش و مجموعه دولت است. نخستین تعهد آن خواهد بود که نگاه از بالا به پایین مسوولان و دست اندرکاران به معلمان تغییر یابد و نگاه تکلیف گرایانه به نگاه پاسخگو و مشارکت جویانه تبدیل شود. فرهنگیان بیش از آنچه به تکلیف و امرونهی نیازمند باشند به احترام و همراهی و مشارکت نیازمندند.
4- در شرایط فعلی علاوه بر موارد مذکور دو مهم برای تامین مطالبات فرهنگیان در اولویت است. نخست توسعه مشارکت معلمان در فرآیند تصمیم سازی و بهبود نظام مدیریت آموزشی وپرورشی کشور. نظام آموزش وپرورش باید این حقیقت را بپذیرد که بدون مشارکت واقعی و مداخله موثر معلمان همه تصمیمات مهم نظام آموزشی حتی اگر در قالب سند بنیادین تحول هم باشد از نظر فرهنگیان چیزی جز اسناد کتابخانه ای که فقط خوراک سخنرانی هاست، ارزش دیگری ندارد. مدیران آموزش وپروزش ازتجربه سال های گذشته باید عبرت بگیرند که تحول در آموزش وپرورش، در یک فرآیند مشارکت جویانه و با محوریت و مشارکت معلمان امکان پذیرخواهد بود برهمین مبنا جا دارد بدون فوت وقت مدیریت آموزش وپرورش نسبت به تاسیس <<سازمان صنفی معلمان>> اقدام عاجل کند. گرچه همه مطالبات اجتماعی معلمان را در نظام صنفی دیدن قدری خوشبینانه است اما سازمان نظام صنفی می تواند شروع مناسبی برای این مهم تلقی شود. گام دوم تامین حقوق مدنی است. آزادی انتقاد و نقدنظر نسبت به برنامه های آموزش وپرورش، به رسمیت شناختن فعالیت تشکل های صنفی و سیاسی فرهنگیان، ترویج فرهنگ گفت وگو و تعامل و... در شرایط فعلی از مطالبات اساسی فرهنگیان است. جا دارد محیط آموزش وپرورش فضایی امن برای معلمان باشد. لازم است در آموزش وپرورش شایسته سالاری، تخصص گرایی و درسطوح مدیریت نیروهای همسو با سیاست های دولت تدبیر و امید به کار گرفته شود و انتظارات رییس جمهور محترم و تعهدات او به رسمیت شناخته و سازوکارهای لازم برای تحقق مطالبات مردم در انتخابات سال92 جدی گرفته شود. بسیاری از اصلاحات برای نارسایی های اخلاقی و اجتماعی جامعه باید از آموزش وپرورش آغاز شود و اصلاح در برنامه های آموزش وپرورش به رسمیت شناختن حقوق و آزادی های مدنی و سیاسی و جلب مشارکت معلمان در همه عرصه هاست. امید است هفته معلم فرصتی باشد تا به حقوق و کرامت و منزلت معلمان اهتمام ویژه ای معمول شود.
رحیم عبادی
و من الله توفیق و علیه التکلان
http://www.isfkafa.ir/
