مهارت‌های مورد نیاز معلمان در عصر دانایی

 

مهارت‌های مورد نیاز معلمان در عصر دانایی

معلّم در عصر دانایی باید بتواند مثلث یادگیری را که شامل خواستن (طرز تفکر)، دانستن(مهارت‌های ذهنی) وتوانستن (مهارت‌های فیزیکی) را به دانش‌آموزان خود بیاموزد.‏‏ در نگاهی گذرا می‌توان به چشم انداز آموزش و پرورش در قرن بیست و یکم اشاره کرد: الف ـ ستون‌های یادگیری: 1- یادگیری چگونه دانستن، 2- یادگیری چگونه انجام دادن، 3ـ یادگیری چگونه زیستن و 4 ـ یادگیری چگونه شدن.

مهارت‌های مورد نیاز معلمان در عصر دانایی

معلّم در عصر دانایی باید بتواند مثلث یادگیری را که شامل خواستن (طرز تفکر)، دانستن(مهارت‌های ذهنی) وتوانستن (مهارت‌های فیزیکی) را به دانش‌آموزان خود بیاموزد.‏‏ در نگاهی گذرا می‌توان به چشم انداز آموزش و پرورش در قرن بیست و یکم اشاره کرد: الف ـ ستون‌های یادگیری: 1- یادگیری چگونه دانستن، 2- یادگیری چگونه انجام دادن، 3ـ یادگیری چگونه زیستن و 4 ـ یادگیری چگونه شدن. ‏ معلّم باید بتواند چگونه دانستن را به دانش آموز بیاموزد، نه این که مغز ذهن او را انباشته از اطلاعات و دانسته‌های تکراری و غیرضروری کند. وظیفه معلّم به هم زدن ظرفیت‌های دانش آموز است، نه پرکردن قسمت‌های خالی ذهن او. ‏معلّم باید فرصت فکر کردن به دانش آموز بدهد تا او بتواند از آنچه آموخته است، در موقعیت‌های واقعی به بهترین شکل استفاده کند. باید به دانش آموز چگونه انجام دادن را یاد بدهد. یکی از متخصصان تعلیم وتربیت کودکان می‌گوید: «بگذار خودم انجام دهم. تو فقط مرا راهنمایی کن». معلّم باید چگونه زیستن با دیگران را در زندگی پیچیده امروزی به دانش آموز یاد دهد. آموزش مهارت‌های زندگی که امروزه سرلوحه برنامه?های آموزش و پرورش در دنیا قرار گرفته است، در جهت آموزش همین موضوع به دانش آموزان است. معلّم باید چگونه شدن را به دانش آموز خود بیاموزد تا او بتواند عزّت نفس و اعتماد به نفس لازم را به دست آورد و در زندگی خود متکی به دیگران نباشد. ‏ ب ـ بلوغ توجه به امر فرآیند آموزش و پرورش با محوریت: 1- چه چیز را بیاموزیم؟ 2 - چگونه بیاموزیم؟ 3ـ چرا بیاموزیم؟ ‏ معلّم در عصر دانایی باید در این که چه چیز را باید به دانش آموز امروزی بیاموزد، تبحر لازم را داشته باشد. گاهی سال‌های متمادی کتاب‌های درسی بدون هیچ تغییر و نوآوری در پایه‌های مختلف تدریس می‌شود. در صورتی که با روند سریع توسعه علم لازم است هر سال یا حداکثر هر چند سال یک بار، همه کتاب‌های درسی به روزآوری و مطالب مورد نیاز دانش آموزان در آنها گنجانده شود. البته در کنار این موضوع، آموزش‌های ضمن خدمت باید برای تمامی معلمان پیش بینی و اجرا شود. معلّم نباید فقط به کتاب و منابع درسی اکتفا کند. بلکه باید با مطالعة مداوم و دسترسی به آخرین منابع علمی با آمادگی کامل در سر کلاس درس حضور یابد.‏معلّم در عصر دانایی باید چگونه آموختن را هم به نحو مطلوب بداند. آشنایی با روش‌های نوین و فعال تدریس باید از اولویت‌های مهم در آموزش‌های ضمن خدمت معلمان باشد. امروزه دیگر روش‌های سنتی،کهنه و کلیشه‌ای تدریس و آموزش، جوابگوی نسلی که بیشتر آنها به آخرین رسانه‌های اطلاعاتی از قبیل اینترنت و ماهواره دسترسی دارند، نیست. معلّم قرن بیست و یکم باید مجهز به آخرین و جدیدترین متدهای تدریس باشد. دانش‌آموزان قرن حاضر، ذهن‌های پرسشگری دارند که باید اقناع شوند واینجا است که معلّم باید دلایل آموختن هر نکته را برای دانش آموز خود بیان کند. پاسخ به این سؤال، شوق یادگیری را در دانش آموز ایجاد می‌کند تا خود به دنبال کسب علم برود. مهارت‌های مورد نیاز معلمان ‏1 - داشتن تعهد، تخصص و وجدان کاری ‏یکی از ویژگی‌های مهم در هر شغلی به ویژه شغل معلمی، وجود تعهد، تخصص و وجدان کاری است. معلم باید دارای تخصص لازم در زمینه رشته تحصیلی خود باشد. همچنین داشتن وجدان کاری در نحوة عملکرد معلّمان تاثیر فراوانی دارد.‏ ‏2 - آشنایی به فناوری اطلاعات و علم رایانه در قرن بیست ویکم اگر به کسی که علم رایانه نمی‌داند، بگوییم بیسواد است، سخن گزافی نگفته‌ایم. همه معلمان باید با علم رایانه و فناوری اطلاعات روز جامعه آشنایی کامل داشته باشند. هر معلمی باید در منزل خود یک رایانة شخصی همراه با امکان ارتباط با شبکة جهانی اینترنت در اختیار داشته باشد تا بتواند به آخرین اطلاعات علمی،پیشرفت‌ها و دستاوردهای جدید در زمینـة نیازهای شغلی خود دسترسی داشته باشد تا از دانش آموزان عقب نیفتد.‏ ‏3 - مهارت، مطالعه و تحقیق ‏یکی دیگر از مهارت‌های مورد نیاز معلم درعصر دانایی، داشتن مهارت پژوهندگی است. معلم باید در کنار وظایف شغلی خود، فرصت‌هایی را هم برای مطالعه و پژوهش خود در نظر بگیرد.‏ ‏4 ـ برخورداری از سلامت جسمانی و روانی‏ ‏ قرن حاضر با پیشرفت صنایع،تکنولوژی و صنعتی شدن زندگی، هدیة نامبارکی را نیز برای بشر به همراه داشته است؛ آلودگی محیط زیست، آلودگی صوتی، اضطراب، استرس، افسردگی وتنش از جمله دستاوردهای زندگی صنعتی هستند. در حالی که معلّم عصر حاضرباید در شرایطی زندگی کند که از سلامت کامل جسم و روح برخوردار باشد.‏ زمانی که معلم در سر کلاس درس حاضر است، اگر فکر و توجه او معطوف به معیشت خود باشد، کارآیی لازم را نخواهد داشت. بنابر این مسئولان باید نسبت به رفع دغدغه‌های معیشتی معلّمان همت گمارند تا معلّم ما از سلامت کامل جسم و روان برای ادای وظیفه خطیر معلمی برخوردار باشد.‏ ‏5 ـ آشنایی با تحوّلات جهانی‏ ‏ از جمله ویژگی‌های معلم قرن حاضر، داشتن بینش عمیق سیاسی و فکری است. معلّم ما در این قرن باید با تحوّلات سیاسی و اقتصادی جهان آشنایی داشته باشد.‏ ‏6 ـ آشنایی با نظریه‌های جدید روانشناسی ‏ همراه با پیشرفت سایر علوم، علم روانشناسی نیز دچار تحولات عظیمی شده است. معّلم عصر دانایی به دلیل این که با کودک و نوجوان امروز سروکار دارد ، باید تا اندازه‌ای با جدیدترین نظریات روانشناسی کودک و نوجوان آشنا باشد و در به کارگیری آنها در جهت تربیت نسل آینده اقدام کند.‏‏ معلّم نباید به انتقال اطلاعات صرف به مغز دانش‌آموزان اکتفا کند. بلکه آموزش باید همراه با روش‌های جدید روان شناسی باشد تا کارآمدی خود را نشان دهد. در نظر گرفتن شرایط روحی، روانی فراگیر در حین آموزش و پرورش،از اصول مهّم فرآیند یادگیری و یاددهی هستند.‏ ‏7 ـ به کارگیری روش‌های نوین تدریس ‏ با توجه به این که روش‌های تدریس در جریان طراحی آموزشی نقش مهم و بسزایی دارد و پیکره اصلی تدریس را تشکیل می‌دهد، معلم عصر دانایی باید با جدیدترین روش‌های تدریس آشنایی داشته باشد. ‏دیگر کلاس‌های معلّم محور و روش‌های قدیمی تدریس، جوابگوی ذهن فعّال وجستجوگر دانش‌آموزان امروزی نیست. بلکه باید رویکرد معلّمان ما و سیستم آموزشی به سمت کلاس‌های دانش آموز محور و روش‌های تدریس فعال و پویا باشد.‏مدارس ما باید از حالت کلیشه‌ای خارج و به مدارس فعال و پویا تبدیل شود. به دلیل وجود این جوّ در مدارس و خسته‌کننده بودن کلاس‌ها، بسیاری از دانش آموزان از حضور در کلاس نفرت دارند. بنابراین باید در روند فعالیت‌های آموزشی و پرورشی خود دانش آموز را فعال کرد تا یادگیری افزایش یابد. البته در این زمینه همکاری نزدیک و تنگاتنگ اولیای دانش آموزان با مدرسه ضروری و مهم است. ‏ منابع: ‏1- شریعتمداری،دکتر علی،اصول و فلسفه تعلیم و تربیت،انتشارات امیر کبیر.‏ ‏2- شریعتمداری، دکتر علی، روان شناسی تربیتی، انتشارات مشعل.‏ ‏3- شعبانی،حسن، مهارتهای آموزشی وپرورشی(روش‌ها و فنون تدریس)،انتشارات سمت،1371.‏ ‏4- عسگریان،دکتر مصطفی،سازمان مدیریت آموزش وپرورش،تهران،انتشارات امیر کبیر،1366.‏ ‏5- فضلی خانی،منوچهر،روش‌های فعال تدریس در برنامه‌های پرورشی،تهران، انتشارات اسلامی، 1378‏ یوسف پور و میرشکار    اطلاعات-۶ شهزئوز      ۹۰