کلاس‌های شلوغ، آفت یادگیری

جرای شتاب زده نظام 3-3-6 از اول مهر امسال
باعث بروز مشکلات جدی در مدارس شده است 

کلاس‌های شلوغ، آفت یادگیری

هنوز ماه اول سال تحصیلی جدید به آخر نرسیده است که تغییر و تحول در نظام آموزشی کشور، تأثیراتش را به شکل تشکیل کلاس‌های شلوغ، کمبود فضا برای دانش‌آموزان، کمبود معلم آموزش دیده و توجیه شده، عوض شدن مدارس دانش آموزان و اجبار آنها برای رفتن به مدارسی که گاه فاصله ای طولانی با محل سکونت شان دارد نشان داده است.

حتی‌ پیش از آنکه وزیر آموزش و پرورش رسما اعلام کند مهر امسال متفاوت با سال‌های قبل است، شهروندان از تغییر و تحول در نظام آموزشی به ویژه استقرار نظام آموزشی 3-3-6 اطلاع یافته بودند و کمابیش نگران این ماجرا بودند. حمیدرضا حاجی بابایی از همان روزی که به عنوان وزیر از مجلس هشتم رأی اعتماد گرفت خبر از اعمال تغییر در نظام آموزشی کشور داد. او در تمام مدت وزارتش که البته هنوز به پایان نرسیده و اگر وعده استیضاحش توسط مجلس باز هم تو خالی از کار در آید به نظر می‌رسد تا پایان عمر دولت نهم ادامه خواهد داشت، در مورد تحول بنیادین در نظام آموزشی کشور حرف زده است. او آبان سال گذشته عنوان کرده است:«آموزش و پرورش را در دو سال طوری متحول خواهم کرد،که مردم لذت ببرند.» و این حرف او قبل و بعد از این تاریخ بارها تکرار شده است. آنچه در عمل در این زمینه انجام شده البته چیزی کمتر و مهم تر از آن متفاوت با حرف‌های اوست.

اجرای شتاب زده نظام 3-3-6 از اول مهر امسال باعث بروز مشکلات جدی در مدارس شده است  کلاس‌های شلوغ، آفت یادگیری نویسنده : محمد جواد صابری

هنوز ماه اول سال تحصیلی جدید به آخر نرسیده است که تغییر و تحول در نظام آموزشی کشور، تأثیراتش را به شکل تشکیل کلاس‌های شلوغ، کمبود فضا برای دانش‌آموزان، کمبود معلم آموزش دیده و توجیه شده، عوض شدن مدارس دانش آموزان و اجبار آنها برای رفتن به مدارسی که گاه فاصله ای طولانی با محل سکونت شان دارد نشان داده است. حتی‌ پیش از آنکه وزیر آموزش و پرورش رسما اعلام کند مهر امسال متفاوت با سال‌های قبل است، شهروندان از تغییر و تحول در نظام آموزشی به ویژه استقرار نظام آموزشی 3-3-6 اطلاع یافته بودند و کمابیش نگران این ماجرا بودند. حمیدرضا حاجی بابایی از همان روزی که به عنوان وزیر از مجلس هشتم رأی اعتماد گرفت خبر از اعمال تغییر در نظام آموزشی کشور داد. او در تمام مدت وزارتش که البته هنوز به پایان نرسیده و اگر وعده استیضاحش توسط مجلس باز هم تو خالی از کار در آید به نظر می‌رسد تا پایان عمر دولت نهم ادامه خواهد داشت، در مورد تحول بنیادین در نظام آموزشی کشور حرف زده است. او آبان سال گذشته عنوان کرده است:«آموزش و پرورش را در دو سال طوری متحول خواهم کرد،که مردم لذت ببرند.» و این حرف او قبل و بعد از این تاریخ بارها تکرار شده است. آنچه در عمل در این زمینه انجام شده البته چیزی کمتر و مهم تر از آن متفاوت با حرف‌های اوست. در واقع در مدت وزارت او تنها سندی با عنوان «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» تهیه شده و یکی دو تغییر در نظام آموزشی ایجاد شده است که بیشتر از اینکه باعث «لذت» مردم شود، آنها را سردرگم و ناراضی کرده است. اکنون دو تغییر تعطیلی مدارس در پنج شنبه‌ها و نظام آموزشی 3-3-6 اجرا شده است که در هر دو مورد وزارتخانه ای که حاجی بابایی به عنوان بالاترین مقام آن شناخته می‌شود به تنهایی در برابر منتقدان و مخالفان اعم از مجلس، کارشناسان و بسیاری از معلمان و خانواده‌های دانش آموزان قرار گرفته است. این صف آرایی باعث شده بار دیگر وزیر به مجلس فراخوانده شود تا به سوالات نمایندگان پاسخ دهد. آخرین اخبار حاکی از قانع نشدن تعدادی از سوال کنندگان از پاسخ‌های حاجی بابایی است. آنها به دنبال استیضاح او هستند بنابراین، به نظر می‌رسد همانطور که بسیاری از خبرگزاری‌ها در روز‌های آغازین سال تحصیلی جدید تیتر «3-3-6- کار دست وزیر آموزش و پرورش داد» را روی خروجی‌های خود قرار دادند، تغییر و تحول در نظام آموزشی ممکن است به تغییر و تحول در وزارت آموزش و پرورش تبدیل شود. اجرای شتاب زده یک طرح بیشتر از هر چیز آنچه انتقادات به وزارت آموزش و پرورش را شدت بخشیده است جایگزینی نظام ‌3-3-6به جای 4-3-5است. اگر این وزارتخانه در توجیه برخی تغییرات به سند‌های بالا دستی اشاره می‌کند در این زمینه این توجیه نیز پذیرفتنی نیست چرا که، در هیچ سند بالا دستی برای مثال در «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» چنین تغییری پیش بینی نشده است. وزیر آموزش و پرورش مرداد امسال در این باره گفته است: سند تحول بنیادین نظام آموزشی را به چهار دوره سه ساله تقسیم کرده و ما هم به دنبال تحقق آن هستیم اما، در مرحله اول نمی‌توان آن را به طور کامل اجرا کرد بنابراین، ابتدا نظام 3-3-6 و سپس نظام 3-3-3-3 اجرا خواهد شد. نظام آموزشی در نهایت به چهار دوره سه‌ساله(3-3-3-3) تبدیل می‌شود. تنها با همین وعده و بدون اینکه به درستی مشخص شود چرا نمی‌توان صبر کرد و زمانی که بستر لازم برای تغییر به وجود آمد، دست به تغییر زد 12 میلیون و 300 هزار دانش آموز در حالی سال تحصیلی جدید را آغاز کردند که تغییر و تحولات یک دفعه ای مشکلاتی به مشکلات آنها که البته کم هم نیست افزود. اکنون که سه هفته از بازگشایی مدارس می‌گذرد خبر می‌رسد که بر خلاف وعده‌های داده شده مبنی بر اینکه حداکثر تعداد دانش آموزان در یک کلاس 30 نفر است، در تعدادی از مدارس کلاس‌های 40 نفره و بیشتر از آن تشکیل شده است. این مدارس نه استثنا هستند و نه در مناطقی قرار دارند که از آنها به عنوان منطقه محروم یاد می‌شود. در واقع مشکل به وجود آمده مدرسه شهری و روستایی نمی‌شناسد و تنها تفاوت در این است که مدارس شهری توانسته اند این مشکل را گزارش کنند و صدایشان را به نحوی به گوش مسئولان برسانند اما، مدارس مناطق محروم از این هم محروم بوده اند. تراکم دانش آموز در کلاس درس از جمله پیامدهای اجرای نظام آموزشی3-3-6 است که کارشناسان همواره درباره آن هشدار داده‌اند. پیش از این رئیس کمیته آموزش و پرورش کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفته بود نظام 3-3-6 با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تطبیق ندارد. به گفته جبار کوچکی‌نژاد در حالی مسئولان آموزشی از نظام جدید 3-3-6 صحبت می‌کنند که این نظام در واقع چهاردوره سه ساله است و برای اجرایی شدن، مشکلات فراوانی از جمله کمبود فضای آموزشی، نیروی انسانی و تغییر محتوای کتاب‌ها را همراه خود دارد. عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس همچنین تاکید کرده بود: البته از مسئولان آموزش و پرورش انتظار می‌رفت که برای تغییری این‌چنینی در نظام آموزشی، با مجلس شورای اسلامی همکاری داشته باشند و از طریق مجلس سند تحول بنیادین را به تصویب برسانند. به هر حال وزارت آموزش و پرورش طرحی را که تنها موافق آن خودش است از مهر امسال اجرایی کرده است. مشکل تراکم دانش آموز در کلاس‌های درس با شروع سال تحصیلی در برخی مدارس در حالی آشکار شده که همچنان مسئولان آموزش و پرورش تاکید دارند هیچ مدرسه دولتی حق ندارد کلاس‌های درس خود را با جمعیت بیش از 30 نفر تشکیل دهد. براساس یک گزارش برخی از معلمان و والدین از تعداد زیاد دانش آموز در کلاس‌های درس در مقاطع دبیرستان و ابتدایی خبر داده اند. یکی از معلمان دبیرستانی در اسلامشهر گفته است: کلاس‌های مدرسه ای که در آن مشغول به تدریس هستم بیش از 40 دانش آموز دارد این در شرایطی است که بسیاری از معلمان به دلیل تجمع دانش آموزان در یک کلاس و کم شدن تعداد کلاس‌ها، کلاسی برای درس ندارند. به گفته او، هنگامی که این وضعیت را به مدیر مدرسه می‌گوییم مدیر اعلام می‌کند که آموزش و پرورش طی ابلاغیه ای خواستار تشکیل کلاس‌ها با حداقل 32 و حداکثر 40 دانش آموز شده است. در حال حاضر بسیاری از مدارس مناطق مختلف تهران همچون مدرسه ابتدایی سجاد در منطقه 15، مدرسه ابتدایی شهید جلیلی در منطقه 14، دبیرستان‌های نجمیه و ام البنین در اسلامشهر، دبیرستان دخترانه فاطمیه در شهر ری، مدرسه ابتدایی محمد باقر صدر در منطقه 2 کلاس‌های خود را با جمعیت 48 تا 50 نفر تشکیل می‌دهند. این در حالی است که به گفته کارشناسان آموزشی، تشکیل کلاس با تراکم بالا منجر به افت تحصیلی و پایین آمدن کیفیت تدریس معلمان در کلاس‌های درس می‌شود. یک کارشناس آموزشی در این باره می‌گوید: تراکم دانش آموزان در کلاس‌های درس به ویژه مقطع ابتدایی ناشی از اجرای عجولانه تحول بنیادین در آموزش و پرورش و ایجاد نظام3-3-6 است. حسین احمدی با اشاره به پیش بینی‌های لازم کارشناسان در این حوزه می‌گوید: سند تحول بنیادین که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است تاکید بسیار زیادی روی افزایش کیفیت تحصیلی و تدریسی داشته است اما، با توجه به مشکلات زیرساختی که آموزش و پرورش در حوزه تامین فضای آموزشی دارد، آیا می‌توان براساس سند تحول بنیادین گام برداشت و این سند را اجرا کرد. به گفته او، آموزش و پرورش برای اجرای تحول، ابتدا به سراغ تغییر ساختار و ایجاد نظام 3-3-6 رفته است این در شرایطی است که، هنوز مدارس ما در بعد فضای آموزشی تامین نشده است و ایجاد پایه ششم ابتدایی در مدارس منجر به تبدیل انباری و کتابخانه به فضای آموزشی شده است و یا آنکه کلاس‌ها با جمعیت انبوه 50-40 نفره تشکیل می‌شود. این کارشناس با اشاره به عجولانه بودن تصمیم وزیر آموزش و پرورش در مورد اجرای 3-3-6 بیان می‌کند: من نمی‌دانم چرا وزیر آموزش و پرورش این همه اصرار بر اجرا شدن نظام 3-3-6 داشت. سند تحول بنیادین مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و آموزش و پرورش چه در دوران وزارت حاجی بابایی و یا وزرای آینده باید آن را اجرا کند، پس این همه عجله برای چیست؟ اما در این میان معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش ضمن رد تمامی این انتقادات توضیح می‌دهد: چنین موضوعی به هیچ عنوان صحت ندارد و اگر کسی چنین بخشنامه ای را به مناطق اعلام کرده اند تخلف کرده است و باید جلوی این موارد گرفته شود. به گفته ابراهیم سحرخیز براساس ابلاغیه آموزش و پرورش در مدارس شهری، کلاس‌ها نباید بیشتر از 24 تا 30 دانش آموز باشد و حتی‌ به مدیران مدارس ابلاغ کرده ایم که اگر تعداد کلاس‌های دانش آموز به 35 نفر رسید، به جای یک کلاس،دو کلاس در آن پایه تشکیل دهند. او می‌گوید :البته ممکن است در برخی از مدارس دور افتاده که همه دانش آموزان دسترسی به مدرسه ندارند، تعداد دانش آموزان یک کلاس به 40 نفر برسد اما، موارد بسیار استثنایی مربوط به روستاهای دور افتاده است و این موضوع شامل مدارس شهری نمی‌شود. پیش از این نیز وزیر آموزش و پرورش درباره مشکلات تراکم دانش آموزان در کلاس درس و کمبود کلاس توضیح داده و گفته بود: برای تامین کلاس‌های ششم ابتدایی ما تنها به 40 هزار کلاس نیاز داریم. در سایر مقاطع نیز کلاس‌های درس به اندازه کافی وجود دارد و ممکن است در مواردی یک کلاس بزرگتر از اندازه استاندارد باشد که با تیغه کشی هم کلاس را استاندارد کرده ایم و هم فضا برای دانش آموزان ششم ابتدایی ایجاد کرده ایم. با این اوصاف به نظر می‌رسد با اجرایی شدن نظام جدید آموزشی، مشکلات کمبود کلاس درس، افزایش تعداد دانش آموزان در کلاس‌های درس، پایین آمدن کیفیت تدریس و ... که پیش از این کارشناسان آموزشی این معضلات را پیش بینی و درباره آن هشدار داده بودند در حال وقوع است. همین مسایل باعث شده است بار دیگر استیضاح وزیر آموزش و پرورش توسط برخی از نمایندگان مجلس دنبال شود. آیا بالاخره وزیر آموزش و پرورش استیضاح می‌شود؟ عده ای از نمایندگان مجلس در حالی بار دیگر و به دنبال مشکلات پیش آمده از پیگیری طرح استیضاح حاجی بابایی خبر می‌دهند که این همکار قدیمی بهارستانی‌ها بار‌ها در دوران وزارتش تهدید به استیضاح شده و نمایندگان مجلس در بدترین شرایط به سوال از او اکتفا کرده‌اند. یک نماینده مجلس که بار‌ها به دنبال استیضاح وزیر آموزش و پرورش بوده است چند روز پیش با اعلام اینکه جمعی از نمایندگان مجلس طرح استیضاح حاجی بابایی را دنبال می‌کنند، گفته است: مشکلاتی از قبیل چگونگی اجرای نظام جدید آموزشی، کمبود معلم، وضعیت استخدام معلمان شرکتی و پیش دبستانی‌ها و همچنین استخدام غیر قانونی معلمان قرآنی از جمله مسایلی است که در طرح استیضاحی که با 10 محور تهیه شده ، آمده است. موسی الرضا ثروتی درباره مشکلات نظام جدید آموزشی خاطرنشان کرده است: در اجرای طرح جدید آموزشی، اسناد پایین دستی آماده نشده بود و این طرح اجرایی شد. طرح مذکور باید به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌رسید که نرسیده است. همچنین کتاب نمونه تدریس هم مصوب نشده است. به گفته اوجمعی از استیضاح کنندگان با وزیر آموزش و پرورش جلساتی برگزار کردند و مذاکراتی داشتند که قرار شد در مهلت یک هفته ای که به آقای حاجی بابایی داده می‌شود، وی پاسخ گوی مشکلات باشد. درصورتی که قول مساعدی برای حل مشکلات از سوی وزیر داده شود که مورد اطمینان ما باشد و تعهداتی را قبول کند ممکن است پیگیری طرح مذکور منتفی شود. جدیت طرح استیضاح وزیر آموزش و پرورش با اظهارات برخی دیگر از نمایندگان مورد تردید قرار می‌گیرد. فرهاد بشیری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس همزمان با اظهارات ثروتی گفته است: پیش بینی من این است که نه کمیسیون آموزش و تحقیقات و نه صحن مجلس آمادگی انجام این استیضاح را ندارند و فضا برای این استیضاح در مجلس فراهم نیست. همچنین یک نماینده حامی حاجی بابایی امضا کنندگان استیضاح را نمایندگانی دانسته است که از وزیر آموزش و پرورش تقاضاهایی مانند تغییر رییس آموزش و پرورش حوزه انتخابیه خود را دارند و او زیر بار نرفته است. به هر حال آنچه مسلم است جنجالی بودن دوباره طرح استیضاح حاجی بابایی است. در چند سال اخیر بارها اخباری مبنی بر قریب الوقوع بودن استیضاح حاجی بابایی منتشر شده است اما، هیچگاه او استیضاح نشده است. مراجعه به خبر‌های آرشیوی نشان می‌دهد که از سال 87 تا کنون سالی چند بار ماجرای استیضاح وزیر آموزش و پرورش مطرح بوده و در مواردی این موضوع بسیار جنجال بر انگیز بوده است. به نظر می‌رسد مجلس جدید نیز رویه مجلس قبلی را حداقل در این زمینه حفظ کرده و بنا بر آن است که حاجی بابایی هر از چند گاهی تهدید به استیضاح شود اما با گذشت چند روز نمایندگان امضا‌های خود را پس بگیرند و در نهایت مجلس به سوال از او بسنده کند. اگر پیش از این به بهانه‌هایی مانند اینکه باید به وزیر آموزش و پرورش فرصت داد تا برنامه‌های خود را اجرا کند و پس از ارزیابی او را مورد انتقاد قرار داد، می‌شد کنار آمدن مجلس و وزارت آموزش و پرورش را نادیده گرفت اکنون، دیگر مشکلات به حدی قابل رویت است که هیچ گونه اغماضی قابل پذیرش نیست. در واقع اکنون موارد زیادی مطرح است و علاوه بر مشکلاتی که اجرای نظام 3-3-6 به وجود آورده، هنوز بعد از مدت‌ها تکلیف استخدام‌ها در وزارتخانه آموزش و پرورشمشخص نیست. همچنین اگر تا پیش از این تنها کارشناسان، نمایندگان مجلس و معلمان به عملکرد وزارت آموزش و پرورش انتقاد داشتند، شرایط جدید باعث شده دانش آموزان و والدین انها نیز به جمع منتقدان بپیوندند. مردم سالاری - 16  مهر ماه   91