بودجه آموزشی در ایران، کوبا و ژاپن

 بودجه آموزشی در ایران، کوبا و ژاپن

نویسنده: شیرزاد عبداللهی

^{بودجه اندک آموزش و پرورش ایران، فقط کفاف این را می دهد که اتاقی را تبدیل به کلاس کنیم و 30 -40 دانش آموز را روی نیمکت های چوبی بنشانیم و معلمی آموزش ندیده، بی انگیزه و فقیر را سرکلاس بفرستیم. در چنین شرایطی بیش از 92 درصد بودجه جاری آموزش و پرورش صرف پرداخت حقوق و مزایای پرسنل و به زبان بودجه یی، اعتبارات فصل اول می شود و پول چندانی برای هزینه کردن در بخش سایر فصول و کیفیت بخشی باقی نمی ماند. این یک تنگنای واقعی است. مدیر مدرسه برای تامین پول یک روز دیوار مدرسه را برای تبلیغات اجاره می دهد، روز دیگر پول آب و برق مدرسه را از دانش آموزان می گیرد و گاهی هم از سر استیصال چک بی محل دست لوله کش و نقاش و تعمیرکار می دهد. از دوست عزیزم امیرهادی انواری، روزنامه نگار حوزه اقتصادی که در تهیه آمارها به من کمک کر}د 

بودجه آموزشی در ایران، کوبا و ژاپن

نویسنده: شیرزاد عبداللهی

حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، درباره افزایش بودجه سال 92 آموزش و پرورش، با اذعان به اینکه با محدودیت منابع مواجه هستیم و باید معقولانه تصمیم گیری کنیم، گفت: «منابع کافی در تمام بخش ها نداریم: به عنوان مثال توجه داشته باشید اگر سلامت و بهداشت خانواده و دانش آموز نباشد، ما آموزش و پرورش هم نخواهیم داشت.» چرا دولت با محدودیت منابع مواجه است؟ پاسخ را از زبان رییس کمیسیون بودجه مجلس بشنوید: «درآمدها واقعیت هایی هستند که خودشان را به ما تحمیل می کنند، با توجه به اینکه درآمد نفت یک درآمد سرشاری بوده است که در حال حاضر با چالش مواجه شده است، ناگزیریم هزینه ها را کاهش دهیم و هزینه ها را به سمت و سویی که ضرورت وجود دارد هدایت کنیم». هر چند در گفتار مسوولان و نمایندگان، آموزش و پرورش مهم ترین وزارتخانه کشور است اما هنگام تخصیص اعتبارات جای آن در آخر صف است و مسوولان آن ساکت ترین ترین مسوولان. آموزش و پرورش با داشتن حدود 960 هزار پرسنل بزرگ ترین دستگاه کشور است. بودجه وزارت آموزش و پرورش در سال 91، کمی کمتر از 15 هزار میلیارد تومان بود. در سال های گذشته بودجه آموزش و پرورش هرسال اضافه شده و رقم بودجه در سال جاری نسبت به سال 84، سه برابر شده است. در این مدت تعداد دانش آموزان هم حدود 5/2 (دو ونیم) میلیون کاهش یافته است. با این وجود نه کیفیت آموزش تغییر چندانی کرده و نه رفاه معلمان بیشتر شده است. وقتی معاون اول رییس جمهور، به چهار برابر شدن بودجه وزارتخانه در 7 سال گذشته اشاره می کند: این را هم باید بگوید که تورم فعلی، ارزش پول ملی را فقط در سال جاری سه برابر کاهش داده است. در دوسال اخیر تقریبا 9 درصد از کل بودجه عمومی دولت به آموزش و پرورش اختصاص یافته و پیش بینی می شود که امسال هم این فرمول رعایت می شود و با افزایش مبلغ دوهزار میلیارد تومان به بودجه آموزش و پرورش، رقم بودجه جاری و عمرانی به حدود 17 هزار میلیارد تومان برسد. در بررسی بودجه، سهم اعتبارات هزینه های آموزش وپرورش از کل اعتبارات هزینه های دولت، سهم اعتبارات تملک دارایی آموزشی از کل اعتبارات تملک ادارات دولت، نسبت اعتبارات پرسنلی به امور کیفیت بخشی و‎ ‎فعالیت فوق برنامه و امور پرورشی را نیز باید مد نظر قرار داد‎. اما شاخص مهم و معتبر بین المللی، که در این یادداشت به آن می پردازم، سهم این وزارتخانه از تولید ناخالص داخلی کشور است. تولید ناخالص داخلی یا GDP ارزش مجموع کالاها و خدماتی است که طی یک دوران معین، معمولایک سال، در یک کشور تولید می شود. در گزارش بانک جهانی برای سال 2010، درصد بودجه آموزش و پرورش ایران از تولید ناخالص داخلی 7/4 (4 ممیز 7 دهم) ذکر شده است و بعد از آن آماری از ایران دیده نمی شود، در دو سال گذشته این رقم به شدت کاهش یافته است. بر اساس گزارش سازمان جهانی پول تولید ناخالص داخلی ایران در سال گذشته میلادی 470 میلیارد دلار است. سهم آموزش و پرورش در بودجه سال جاری حدود 15 هزار میلیارد تومان است. البته برای من روشن نیست که تبدیل ریال به دلار با چه نرخ برابری صورت گرفته است؟ اگر دلار را بر اساس نرخ آزاد 3500 تومانی محاسبه کنیم، بودجه آموزش و پرورش برابر 3/4 (4 ممیز 3 دهم) میلیارد دلار و درصد سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص داخلی، معادل 9/0 (صفر ممیز 9 دهم) درصد است. اما اگر دلار را با قیمت مرجع بانک مرکزی یعنی 1226 تومان محاسبه کنیم سهم آموزش و پرورش 2/12 (12 ممیز 2 دهم) میلیارد دلار است. یعنی چیزی در حدود 6/2 (2 ممیز 6 دهم) درصد تولید ناخالص ملی برای آموزش و پرورش هزینه می شود. حال ببینیم در کشورهای دیگر وضع چگونه است و آنها چه سهمی از تولید ناخالص داخلی را به آموزش و پرورش خود تخصیص می دهند؟ میانگین سهم آموزش و پرورش کشورها از تولید ناخالص داخلی، کمی بالاتر از 5 درصد است و جالب اینکه برخی کشورهای فقیر که اقتصاد کوچکی دارند، درصد بیشتری از تولید ناخالص داخلی خود را را صرف آموزش می کنند. به عنوان مثال کوبا در سال 2010، 12 درصد از تولید ناخالص داخلی را به امر آموزش اختصاص داد. تولید ناخالص داخلی کوبا در سال 2010، 5/57 میلیارد دلار بوده و حدود 7 میلیارد دلار از آن را به امر آموزش اختصاص داده که بسیار قابل تحسین است. از سوی دیگر مقایسه ایران با کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که بودجه آموزش و پرورش ما بسیار نازل است. به عنوان نمونه کشور ژاپن در سال 2010، 8/3 (3 ممیز 8 دهم) از تولید ناخالص خود را صرف آموزش کرد. تولید ناخالص داخلی این غول آسیایی در این سال معادل 8/5 (5 ممیز 8 دهم) هزار میلیارد دلار بوده که 8/3درصد آن صرف آموزش شده است. با یک حساب ساده معلوم می شود که هزینه آموزش و پرورش ژاپن در سال 2010 حدود 220 میلیارد دلار و هزینه آموزش و پرورش ایران در آن سال حدود 10 میلیارد دلار بوده است. یعنی بودجه آموزشی ژاپن 22 برابر ایران است. بودجه اندک آموزش و پرورش ایران، فقط کفاف این را می دهد که اتاقی را تبدیل به کلاس کنیم و 30 -40 دانش آموز را روی نیمکت های چوبی بنشانیم و معلمی آموزش ندیده، بی انگیزه و فقیر را سرکلاس بفرستیم. در چنین شرایطی بیش از 92 درصد بودجه جاری آموزش و پرورش صرف پرداخت حقوق و مزایای پرسنل و به زبان بودجه یی، اعتبارات فصل اول می شود و پول چندانی برای هزینه کردن در بخش سایر فصول و کیفیت بخشی باقی نمی ماند. این یک تنگنای واقعی است. مدیر مدرسه برای تامین پول یک روز دیوار مدرسه را برای تبلیغات اجاره می دهد، روز دیگر پول آب و برق مدرسه را از دانش آموزان می گیرد و گاهی هم از سر استیصال چک بی محل دست لوله کش و نقاش و تعمیرکار می دهد. از دوست عزیزم امیرهادی انواری، روزنامه نگار حوزه اقتصادی که در تهیه آمارها به من کمک کرد سپاسگزارم.
   اعتماد- 21       اسفند     91