معلم چگونه روز معلم شد

روز معلم چگونه روز معلم شد

 ^{ابوالحسن خانعلی، اهل روستای کن تهران، مجرد و دبیر فلسفه و عربی دبیرستان جامی در خیابان اسکندری بود. ابوالحسن با مدرک لیسانس معقول ومنقول درسال 1335 به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. هنگام شهادت علاوه بر شغل معلمی دانشجوی دوره دکترای فلسفه دانشگاه تهران بود. خانعلی فاقد گرایش حزبی بود و در تظاهرات میدان بهارستان هم نقش رهبر، سخنران یا سخنگو نداشت. بعد از تیراندازی اوضاع متشنج شد. معلمان فریاد می زدند وشعار می دادند (علیه دولت و نخست وزیر). ماموران تیر هوایی شلیک می کردند وعده یی از آنها با باتوم معلم ها را می زدند. صدای تیراندازی پلیس و سر و صدای معلمان در صحن مجلس شنیده می شد. یکی از نمایندگان بلند شد و گفت: «بیرون معلمان را می کشند ما اینجا لایحه حقوق معلمان رابررسی می کنیم!»}

روز معلم چگونه روز معلم شد

نویسنده: شیرزاد عبداللهی


    ^{این یادداشت، روایتی است تاریخی و مستند که نشان می دهد روز 12 اردیبهشت چگونه روز معلم شد؟ جعفر شریف امامی در اسفندماه سال 39 کابینه خود را به مجلس شورای ملی معرفی کرد و پست وزارت فرهنگ رابه دکتر جهانشاه صالح سپرد. در جلسه روز یکشنبه دهم اردیبهشت ماه سال 1340 جهانشاه صالح، وزیر فرهنگ لایحه «اشل حقوقی جدید فرهنگیان» را تقدیم مجلس شورای ملی کرد. انتشار خبر، واکنش معلمان به ویژه دبیران دبیرستان های تهران را برانگیخت. چندصد نفر از معلمان به دعوت باشگاه مهرگان که ریاست آن با محمد درخشش بود، برای اعتراض به لایحه دولت، از صبح روز سه شنبه 12 اردیبهشت ماه سال 40 در میدان بهارستان مقابل مجلس شورای ملی تجمع کردند. ساعتی بعد که معلمان شعارهایی علیه دولت سردادند، ماموران برای متفرق کردن معلمان از ماشین های آب پاش استفاده کردند. خانم معلم ها که در صف جلو ایستاده بودند سر تا پا خیس شدند. چند نفر از معلمان مرد جلو رفتند تا سر لوله های آب را به سمت دیگری برگردانند. یکی از آنها معلم جوان 29 ساله یی به نام ابوالحسن خانعلی بود. سرگرد ناصر شهرستانی، رییس کلانتری میدان بهارستان، با اسلحه کمری به سمت معلمان شلیک کرد. گلوله یی به سر ابوالحسن خانعلی خورد و بر زمین افتاد. دو نفر دیگر هم مجروح شدند. ابوالحسن خانعلی، اهل روستای کن تهران، مجرد و دبیر فلسفه و عربی دبیرستان جامی در خیابان اسکندری بود. ابوالحسن با مدرک لیسانس معقول ومنقول درسال 1335 به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. هنگام شهادت علاوه بر شغل معلمی دانشجوی دوره دکترای فلسفه دانشگاه تهران بود. خانعلی فاقد گرایش حزبی بود و در تظاهرات میدان بهارستان هم نقش رهبر، سخنران یا سخنگو نداشت. بعد از تیراندازی اوضاع متشنج شد. معلمان فریاد می زدند وشعار می دادند (علیه دولت و نخست وزیر). ماموران تیر هوایی شلیک می کردند وعده یی از آنها با باتوم معلم ها را می زدند. صدای تیراندازی پلیس و سر و صدای معلمان در صحن مجلس شنیده می شد. یکی از نمایندگان بلند شد و گفت: «بیرون معلمان را می کشند ما اینجا لایحه حقوق معلمان رابررسی می کنیم!» به دنبال این سخنان جلسه مجلس به هم خورد. معلمان همکار زخمی خود را به بیمارستان بازرگان منتقل کردند که به دلیل شدت جراحات درگذشت. پیکر بیجان خانعلی به مسجدی در خیابان اسکندری در غرب تهران منتقل شد و معلمان خود را برای تشییع جنازه با شکوه او در روز بعد آماده کردند. روز چهارشنبه 13 اردیبهشت تابوت معلم شهید بر سر دست معلمان و دانشجویان از خیابان اسکندری به سوی میدان بهارستان به حرکت درآمد. تهران بعد از کودتای 28 مرداد چنین جمعیتی در خیابان های خود ندیده بود. تشییع جنازه چهار ساعت طول کشید. هزاران معلم ودانشجو اشک می ریختند و با شعارهای خود خواستار استعفای نخست وزیر و محاکمه قاتل دیوسیرت معلم عزیر بودند. پس از طی مسیر طولانی تابوت را در میدان بهارستان زمین گذاشتند. جمعیت سوگوار به سخنان تند و آتشین نمایندگان معلمان گوش دادند و ساعتی بعد پیکر بی جان معلم شهید سوار بر آمبولانس به گورستان ابن بابویه در شهرری منتقل شد. پیکر خانعلی در ابن بابویه به خاک سپرده شد. مجالس ترحیم متعدد در تهران و شهرستان ها به یاد معلم مظلوم بر پا شد. جلسه روز پنجشنبه 14 اردیبهشت مجلس شورای ملی توفانی بود. نمایندگان علیه دولت نطق کردند. سردار فاخر، رییس مجلس از نمایندگان معلمان دعوت کرد که «به مجلس تشریف بیاورند و صحبت کنند.» دکتر جفرودی، نماینده مخالف دولت از جبهه ملی، گفت: «قاطبه معلمان بر اثر ترقی فاحش قیمت ها، مزایای افزایش حقوق معلم را از دست داده اند.» بعد از نطق های نمایندگان، جعفر شریف امامی پشت تریبون مجلس رفت و از حوادث روز 12 اردیبهشت اظهار تاسف کرد و گفت که دولت دستور تیراندازی نداده و سفارش کرده که به هیچ وجه مزاحم جمعیت نشوند. او رسیدگی به مشکلات معلمان را وظیفه دولت دانست. هنوز صحبت های نخست وزیر به پایان نرسیده بود که یکی از نمایندگان به نام بهبهانی، ورقه استیضاح نخست وزیر را تقدیم رییس مجلس کرد. شریف امامی با عصبانیت مجلس را ترک کرد و همان روز استعفانامه خود را تقدیم دربار کرد. شاه با استعفای شریف امامی موافقت و روز شنبه 16 اردیبهشت، دکتر علی امینی، سیاستمدار کهنه کار را مامور تشکیل کابینه کرد. در کابینه امینی، درخشش نماینده معلمان به عنوان وزیر آموزش و پرورش برگزیده شد. معلمان تهران در اجتماع چند هزار نفری خود در روز دوشنبه 18 اردیبهشت سال 40، روز 12 اردیبهشت را به مناسبت شهادت خانعلی روز معلم اعلام کردند. اعتصاب معلمان چند روز بعد با تقاضای نخست وزیر پایان یافت. بعد از 14 ماه دولت امینی در میان دریای مشکلات و تفرقه احزاب مخالف غرق شد و دیکتاتوری فردی شاهانه آغاز شد. معلمان با ظهور نخستین نشانه های انقلاب در سال 56 بار دیگر وارد صحنه شدند. در سال های 56 و 57 کانون های مستقل معلمان مجددا شکل گرفت و حتی باشگاه مهرگان هم فعالیت های خود را تجدید کرد. اما معلمان تمایل چندانی به پیگیری خواسته های صنفی از خود نشان ندادند. در شامگاه روز 11 اردیبهشت سال 58، استاد مرتضی مطهری، روحانی و نظریه پرداز انقلاب، استاد دانشکده الهیات و صاحب تالیفات فراوان در حوزه دینی و اجتماعی و سیاسی به دست تروریستی از گروه فرقان به شهادت رسید. همزمانی این رویداد با روز معلم که مناسبتی صنفی و حرفه یی بود باعث شد که روزمعلم توسط انقلاب اسلامی به رسمیت شناخته شود و انقلاب اسلامی روز معلم را امضا کند. این مراسم به تدریج صورتی دولتی و آیینی پیدا کرد و نقش معلمان در برگزاری و گرامیداشت آن کمرنگ شد. ابوالحسن خانعلی معلمی ساده و معمولی و بدون گرایش حزبی بود. برخی او را دارای گرایش نزدیک به جبهه ملی دانسته اند. اما احمد احمد از فعالان سیاسی آن دوره، در خاطرات خود او را «معلم متدین دبیرستان جامی» نامیده است. به نوشته احمد احمد، خانعلی از همکاران خود باسوادتر بوده است. معلمان در روز 12 اردیبهشت هم یاد استاد مطهری را گرامی می دارند و هم یاد شمع مرده فرهنگیان ابوالحسن خانعلی را.}

اعتماد - 9 اردیبهشت     92