شکوفایی دانشآموزان در محیط شاد آموزشی
مهدی ارجمند
برای آنهایی که در دهه 60 تحصیل کردهاند و حالا خودشان بچه مدرسهای دارند محیط شاد آموزشی شاید تنها به چند نقاشی گل و بلبل روی دیوارهای مدرسه خلاصه میشد که گاه همین گل و بلبل نقاشی شده روی دیوار مدرسه با صدای آژیر قرمز که خطر اصابت موشک را یادآوری میکرد حالت غریبانهای به خود میگرفتند.
شاید هم زنگ هنر وقتی معلم روی تخته سیاه پرنده زیبایی را نقاشی میکرد یا از آنها میخواست گلدان، رودخانه و خورشید را نقاشی کنند آن روز برای آنها یک روز با یک محیط آموزشی شاد و با نشاط بود. آن روزها که هنوز مدارس غیر انتفاعی معروف نشده بودند دانشآموزان زنگ ورزش که میشد دلشان به یک توپ پلاستیکی خوش بود و دوتا تیردروازه وسط حیاط مدرسه. نه از در و دیوار پراز رنگ و لعاب مدرسه خبری بود و نه از رشتههای مختلف ورزشی و سالنهای گوناگون که امروز در برخی از مدارس مخصوصاً مدارس غیر انتفاعی به چشم میخورد.
نیازی که فراموش شده است
این سالها اما زمانه عوض شده و دانشآموزان امروز دختر و پسرهای ساکت و حرف گوش کن دیروز نیستند که به یک توپ پلاستیکی یا یک راکت و توپ کوچک دلشان خوش باشد. آنها فضایی را دوست دارند که پر از نشاط و شادابی باشد. کارشناسان تعلیم و تربیت هم همین نظر را دارند و معتقد هستند فضای شاد و بانشاط آموزشی تاثیر بسیار زیادی روی رشد و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان دارد.
به عقیده علی اکبر مهراندیش روانشناس و یکی از کارشناسان تعلیم و تربیت محیط شاد و با نشاط آموزشی نیازی است که در دهه گذشته فراموش شده و در سالهای اخیر ضرورت این نیاز احساس شده و آموزش و پرورش درصدد برآورده کردن این نیاز کودکان است.
وی میگوید: اگرچه هنوز هم با وجود مدارس غیر انتفاعی و گرانقیمت در شهرهای بزرگ مانند تهران مدارس کپری وجود دارد که آزار دهنده است اما به نظر میرسد مدیران آموزش و پرورش به این نیاز دانشآموزان پی بردهاند و در مدارسی که امکانش فراهم باشد محیطهای شاد آموزشی فراهم شده است.
وی میافزاید: البته در این خصوص کاستیهای فراوانی وجود دارد که باید رفع شود اما همین که مدیران آموزش و پرورش به این نیاز دانشآموزان پی بردهاند جای خوشحالی دارد و این امیدواری وجود دارد که در سالهای آینده شاهد فضاهای آموزشی با محیطهای شاد و با نشاط باشیم.
وی میافزاید: ســال تحصیلی جدید با رفتن 5/12 میــلیون دانـشآموز بـه مدارس آغاز شد اما نگرانیهایی در خصوص فضاهای آموزشی خشک و بیروح وجود دارد که آموزش و پرورش باید به این نگرانیها پایان دهد.
مهر اندیش با انتقاد از این که طرح شادابسازی مدارس در ایران هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفته، میافزاید: فضای برخی از مدارس کسالتآور است و در این فضای کسالتآور نمیتوان انتظار داشت استعداد دانشآموز شکوفا شود.
این روانشناس به محیطهای آموزشی دخترانه اشاره میکند و میگوید: دراین میان برخی از مدارس دخترانه از محدودیتهای بیشتری برخوردار هستند و محیطهای آموزشی دخترانه کسلتر و خشکتر است در حالی که به نظر میرسد در محیطی که دانشآموز و معلمان و مربیان همه زن هستند نیازی به برخی سختگیریها وجود ندارد.
وی خاطرنشان میکنــد: بــاید فضای مدرسه را به گونهای با نشاط و با طراوت کنیم که دانشآموزان هنگام تعطیلی مدرسه همچنان تمایل برای ماندن در مدرسه را داشته باشند نه اینکه همواره منتظر زنگ تعطیلی باشند.
آموزش و پــرورش پیشقدم شود
این روانشناس در ادامه با تأکید بر نقش محیطهای شاد آموزشی در شکوفایی استعداد دانشآموزان و جلوگیری از به وجود آمدن برخی ناهنجاریها در ذهن کودکان و نوجوانان میگوید: وزارت آموزش و پرورش یکی از مهمترین وزارتخانههای کشور است و با توجه به اهمیت این موضوع باید در این خصوص پیشقدم شود.
البته در همین حال مرادی مدیر کل روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش بر این نکته تأکید دارد که این وزارتخانه تلاشهای خود را در این خصوص آغاز کرده و توجه خاصی به این موضوع دارد به گونهای که بیش از ۹۰ درصد از بودجه عمرانی و پژوهشی وزارت آموزش و پرورش برای بهبود فضای آموزشی و نوسازی و بهسازی آموزشگاهها هزینه میشود.
وی میگوید: در سالهای اخیر تلاشهایی جهت هدایت بودجه عمرانی برای بهسازی فضای فیزیکی آموزشگاهها آغاز کردهایم و اجرای این برنامه در سال ۹۳-۹۲ هم ادامه دارد، اگرچه در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ نیز بیش از ۵۰ درصد بهسازی و نوسازی فضاهای آموزشی به اتمام رسید و مدارس سراسر کشور به صورت کاملاً محسوس زیباسازی شدند.
رنگهای نشاطآور در مدرسه
موضوع ایجاد یک محیط آموزشی شاد حتی مورد تأکید برخی از علما و روحانیون نیز قرار گرفته به گونهای که بسیاری از ایشان معتقد هستند ایجاد محیطهای شاد آموزشی و چاشنی قراردادن نشاط و زیبایی در محیطهای آموزشی کار
پسندیدهای است.
حجتالاسلام والمسلمین محسن قرائتی یکی از این روحانیون است که بر موضوع نشاط و شادابی در محیطهای آموزشی تأکید دارد و در یکی از برنامههای درسهایی از قرآن که چندی پیش از رسانه ملی پخش شد گفت: داخل مدرسه باید از رنگهای شاد و سنگین استفاده کنند. چه لزومی دارد دانشآموز دختر در کلاس درس از اول تا آخر فقط به رنگ سیاه لباس خانم معلم نگاه کند.
موضوع شادابسازی محیطهای آموزشی و ایجاد یک فضای با نشاط آموزشی نیازی است که امروزه روانشناسان، جامعه شناسان و کارشناسان تعلیم و تربیت به ضرورت آن پی برده و بر تشکیل یک محیط شاد آموزشی همراه با انگیزه و نشاط تأکید دارند. خصوصاً این که از قدیم گفتهاند مدرسه خانه دوم هر فرد است و در حال حاضر 5/12 میلیون دانشآموز در طول روز ساعتهای زیادی را در خانه دوم خود میگذرانند.
جام جم - 29 مهرماه 92