کندوکاو نظام آموزشی به بهانه هفته معلم

کندوکاو نظام آموزشی به بهانه هفته معلم

نویسنده: محمدعلی رجبی*

ب^{ه نظر می رسد اساس فلسفه ذاتی آموزش و پرورش مبتنی بر این امر باشد که همگام با گسترش علم و تکنولوژی و تحولات فکری جهان حرکت کند. لازمه تبلور این مهم در جامعه، رشد و توسعه همه‏جانبه فرهنگی و آموزشی است. برای تحقق تحول آموزش و توسعه آن به مکانیزم‏هایی نیاز داریم تا بتوانیم با ایجاد علاقه و اشتیاق درونی دانش‏آموزان به فراگیری علم و کاربرد آن به مصلحت عامه دست یابیم. یکی از مهم ترین پارامترهایی که می‏تواند آموزش و پرورش را به اهداف اصلی که همان توسعه فکر و تامین نیروی انسانی نزدیک کند این است که فضای آموزش و پرورش از حالت مدیریت متمرکز دولتی خارج شود زیرا اگر آموزش و پرورش به طور انحصاری در اختیار سیستم مدیریتی دولت باشد آنگاه تکثر و تنوع و همزیستی که از مهم ترین شاخص‏های دموکراسی و دگرپذیری است و باعث پیشرفت جامعه می‏شود در کجای ارزیابی در رسیدن به اهداف نظام آموزشی قرار می گیرد؟ تجربه دیرزمان تاکنون، اثبات کرده است که آموزش و پرورش صرفا دولتی که بر همه ابعاد کاری آن سیطره داشته باشد در رسیدن به ابتدای اهداف خود کامیاب نبوده بلکه مردمی‏شدن آموزش و پرورش به معنای مشارکت آنها در برنامه‏ریزی و استفاده از همه صاحبنظران و باز کردن فضای نقادی باعث متکثر و پویا شدن جوامع خواهد بود و این امر خود پایان‏دادن مهم ترین معضل آموزش و پرورش که همان نفوذ حوزه های سیاسی و ایدئولوژیک و حوزه های دولتی در آن دستگاه است را نوید می دهد و آنگاه می‏توانیم امیدوار باشیم که فضای مطلوبی ایجاد شود که نظام آموزشی بتواند به عنوان یک نهاد تاثیرگذار در رسالت خطیر خود یعنی ارتقای فرهنگی و علمی جامعه، برنامه‏ریزی و تصمیم‏گیری کند. صد البته مردمی‏شدن آموزش و پرورش هیچ منافاتی با مسوولیت دست اندرکاران و دولت در فراهم ساختن امکانات و لوازم تحصیل همه دانش‏آموزان ایرانی (تحصیل رایگان) ندارد.
    از سویی توجه به این مهم لازم است که غیر از شاخص مهم مشارکت مردم و صاحبان ‏اندیشه در امور آموزش و پرورش پارامتر مهم دیگری که به بالندگی هرچه بیشتر نظام آموزشی کمک خواهد کرد و اما تاکنون غفلت و بی‏توجهی فراوانی در این عامل مهم صورت گرفته است، نقش ماهیت وجودی معلم بر تمامی ابعاد اجتماعی و اقتصادی و مهم تر از همه تربیتی و شخصیتی جامعه است. نظام‏های آموزشی پیشرو و موفق دنیا دریافته‏اند که پرداختن به پیشرفت همه‏جانبه آموزش و پرورش بدون درنظرگرفتن سایر سیستم عوامل درونی آن به ویژه عامل مهم معلم راه به جایی نمی‏برد. لازم است بدانیم که همه صاحبنظران در حوزه تعلیم و تربیت با وجود همه وجه‏ممیزهای فکری و اختلاف‏نظر در امور سیاسی و اجتماعی، اما بر یک امر اتفاق نظر دارند که هر جامعه‏یی در ابعاد مهم سیاسی، اقتصادی، تربیتی و فرهنگی بیشترین تاثیرپذیری را از آموزش و پرورش دریافت می کند. اما متاسفانه ساختار آموزشی و پرورشی ما در این مورد قابل دفاع نیست. یکی از راهکارهای مهم خارج‏شدن از این مشکل می‏تواند ایجاد سندیکاها و اتحادیه ها و کانون‏های صنفی باشد. با وجود این سازمان های دموکراتیک غیردولتی، سیستم مدیریتی کشور به بالندگی و کارآمدی نظام آموزشی و بهره‏وری هرچه بیشتر نایل می شود.
    درضمن یادآوری این نکته منزلت و جایگاه واقعی معلم را بیش از پیش مبرهن می کند که تا وقتی کرامت و منزلت و نیازهای طبیعی آنها در جامعه جدی گرفته نشود و فقط به این امر اکتفا شود که در هر سال برای رفع مسوولیت از طرف دست اندرکاران به عنوان تجلیل از معلم درباره او صحبت شود و همچنین تا هنگامی که این قشر اثرگذار فرهنگی و تربیتی جامعه ما فرصت پیدا نکند تشکل‏های صنفی و حرفه‏یی خود را به وجود آورد و در تصمیم‏گیری‏های آموزش و پرورش مشارکت فعال و مستمر داشته باشند یاددادن، یادگیری و گسترش علم و فرهنگ و ادب تغییر نخواهد کرد و کیفیت کنونی همچنان نامطلوب خواهد ماند و پاسخگوی نیازها و انتظارات جامعه نیست اما همچنان امیدواریم که با سپردن وظایف خطیر نظام آموزش و پرورش به افراد شایسته‏تر و با آیتم‏های علمی بالاتر و مدیرانی با تخصص‏های کافی گامی مهم و نو در اداره نسل حاضر برداریم.} 
    
     دبیرریاضی*

اعتماد  -  21     اردیبهشت 92