پیشرفت را کجا بجوییم؟ بازخوانی عوامل توسعه علمی در کشور

 پیشرفت را کجا بجوییم؟

بازخوانی عوامل توسعه علمی در کشور

نویسنده: آزاده کیوانی *

 ^{یکی از مهم ترین و پایه ای ترین عوامل پیشرفت پژوهش، آموزش روش های تحقیق به صورت علمی و عملی در مدارس و سال های اولیه دانشگاه است. علاقه مندکردن دانش آموزان و دانشجویان به پژوهش و تربیت آنها برای انجام پژوهش، نه تنها باعث پیشرفت پژوهش های علمی و توسعه گروه های تحقیقاتی در دانشگاه ها می شود، بلکه به گسترش دیدگاه تحقیقاتی و استفاده از روش های درست تجزیه و تحلیل در تمام جامعه منجر می شود. برای مثال، فارغ التحصیلان رشته های مختلف که وارد بازار کار در کشور می شوند، می توانند آموزه ها و تجربیات خود را در اختیار شرکت ها و موسسات مختلف بگذارند و به مرور با افزایش بازدهی فعالیت های علمی، منجر به پیشرفت تکنولوژی شود.}

 

پیشرفت را کجا بجوییم؟

بازخوانی عوامل توسعه علمی در کشور

نویسنده: آزاده کیوانی *

^{آموزش و پژوهش، هردو پارامترهای بسیار مهمی در پیشرفت یک جامعه محسوب می شوند. هرچند این دومقوله به همدیگر مرتبطند، اما باید به صورت جدا و دقیق بررسی شوند. در بیان اهمیت آموزش، این نکته را به یاد آوریم که آموزش، خود به عنوان یک رشته تخصصی آکادمی در بسیاری از دانشگاه های مطرح دنیا تدریس می شود. درباره نقش پژوهش در دانشگاه های کشور که موضوع این نوشته است، باید گفت هرچند در سال های اخیر تعداد گروه های پژوهشی در زمینه های مختلف در دانشگاه های ما به طور قابلی توجهی افزایش یافته و محققان بااستعداد و پرتلاشی، بی وقفه پژوهش های علمی مهمی انجام می دهند، هنوز فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته جهان داریم. عوامل زیادی در راستای پیشرفت پژوهش در یک کشور وجود دارند که در زیر به طور اختصار به برخی از آنها می پردازیم. 
    
     1- یکی از مهم ترین و پایه ای ترین عوامل پیشرفت پژوهش، آموزش روش های تحقیق به صورت علمی و عملی در مدارس و سال های اولیه دانشگاه است. علاقه مندکردن دانش آموزان و دانشجویان به پژوهش و تربیت آنها برای انجام پژوهش، نه تنها باعث پیشرفت پژوهش های علمی و توسعه گروه های تحقیقاتی در دانشگاه ها می شود، بلکه به گسترش دیدگاه تحقیقاتی و استفاده از روش های درست تجزیه و تحلیل در تمام جامعه منجر می شود. برای مثال، فارغ التحصیلان رشته های مختلف که وارد بازار کار در کشور می شوند، می توانند آموزه ها و تجربیات خود را در اختیار شرکت ها و موسسات مختلف بگذارند و به مرور با افزایش بازدهی فعالیت های علمی، منجر به پیشرفت تکنولوژی شود. 
    
    2- عامل بسیار تاثیرگذار دیگر، بودجه تحقیقاتی کافی برای به سرانجام رساندن ایده های ناب تحقیقاتی است؛ ایده هایی که حتی ممکن است تاثیر مستقیمی بر پیشرفت تکنولوژی نداشته باشند، اما پایه گذار بسیاری از پیشرفت های علمی و عملی جانبی باشند. برای مثال، پایه ای ترین نیاز منجمان یک کشور، داشتن یک رصدخانه بزرگ است که بتوانند داده های علمی مرتبط را گرفته و در راستای شناخت عالم هستی تحقیقات مفصلی انجام دهند. امروزه در کشورهای توسعه یافته جهان، تلسکوپ های متنوعی در بزرگنمایی های مختلف و طیف گسترد ه ای از انرژی وجود دارد که سبب شکل گرفتن گروه های پژوهشی بسیاری در این کشورها شده و شناخت ما را از دنیای اطرافمان بسیار گسترده تر کرده است. لازمه داشتن سهمی در این پیشرفت جهانی، داشتن حداقل امکانات پژوهشی است. 
    
     3- مورد قابل تعمق دیگر، مدیریت و ثبات در اجرای طرح های پژوهشی است. مدیر یک پروژه پژوهشی باید یکی از باتجربه ترین افرادی باشد که از لحاظ علمی و مدیریتی، توانایی لازم برای هدایت آن پروژه را داشته باشد. غالب پروژه های علمی تاثیرگذار دنیا، در بازه زمانی نسبتا طولانی به مرحله نتیجه گیری می رسند و نیازمند برنامه ریزی و ثبات بلندمدت برای تاثیرگذاری هستند. به همین دلیل، غالبا دستگاه های غیردولتی، متولی اینگونه پژوهش ها هستند و اگر هم تحت لوای حکومت باشند، با تغییر دولت، اینگونه سیاست ها دچار تغییر و تحول خاصی نمی شوند. 
    
    4- ارتباط با پژوهشگران دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی برتر دنیا نیز به پیشرفت تحقیق در کشور کمک شایانی خواهد کرد. این ارتباطات می توانند از جنس همکاری های علمی، شرکت در همایش ها و کنگره های بین المللی، دعوت از محققان خارج از کشور برای ارایه پژوهش هایشان و دعوت از استادان برتر دنیا به عنوان استاد میهمان در دانشگاه های ایران باشد. 
    
    5- عامل بسیار مهم دیگری وجود دارد که شاید در نگاه اول تاثیر مستقیمی بر پیشرفت پژوهش نداشته باشد ولی در لایه درونی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و آن نگاه مردم جامعه به مساله پژوهش است. بسیاری از مردم کشور ما اهمیت پروژه های کاربردی را به خوبی درک کرده اند، ولی برای تحقیقات بنیادی ارزش چندانی قایل نیستند. برای مثال، ساختن یک خودرو باکیفیت یا گوشی های همراه هوشمند جایگاه خود را در بین مردم ما پیدا کرده است. اما به مرحله های پیشین دست یافتن به تکنولوژی، یعنی تحقیقات علمی بنیادی، اهمیت چندانی داده نمی شود. اگر تحقیقات بنیادی فیزیک، شیمی، زیست، ریاضی و... وجود نداشته باشند، دست یافتن به مواد اولیه و روش های بهینه برای ساختن یک گوشی همراه هوشمند نیز وجود نخواهد داشت. دیدگاه مردم یک جامعه، قطعا بر عوامل مطرح شده در بالا، یعنی ایجاد علاقه به پژوهش در دانشجویان، اختصاص بودجه تحقیقاتی، تعیین مدیران لایق و باثبات برای اداره پروژه های بزرگ پژوهشی و برقراری ارتباط علمی با پژوهشگران خارج از کشور، تاثیر خواهد گذاشت. طبعا آموزش در راستای روشنگری و همچنین تبلیغات، به این امر کمک خواهد کرد.} 
    

    پژوهشگر پَسادکترا در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا *

روزنامه شرق - ۳ مهر ماه ۹۳